78 lat temu Niemcy podpalili schronisko

Wyjątkowe miejsce, doskonale znane turystom wędrującym po gorczańskich szlakach, było świadkiem zbójeckich napadów, hrabiowskich polowań oraz wojennej zawieruchy. Dziś mija 78 lat o pożaru, który strawił pierwsze schronisko turystyczne na Starych Wierchach.

Schronisko zostało zbudowane w latach 30. ubiegłego stulecia przez Rabczański Oddział PTT. Jako miejsce najbardziej odpowiednie dla ruchu turystycznego wybrana została polana, znajdująca się na terenie dzisiejszej gminy Niedźwiedź.

Parterowy budynek z drewna powstał na gruncie o powierzchni 1,5 ha, którą zakupiono od hrabiego Wodzickiego. W schronisku znajdowała się kuchnia, jadalnia oraz 11 łóżek i 12 sienników dla turystów. 

- Od samego początku gospodarzyli w nim dzierżawcy – Jan Rabciak z żoną Ludwiką, którzy mieszkali na pobliskiej polanie Stare Izbiska. Prace wykończeniowe oraz wyposażenie schroniska w odpowiednie sprzęty postępowały systematycznie aż do momentu spalenia budynku przez Niemców 10 stycznia 1945 r. - czytamy na stronie schroniska. 

Jakie buty zabrać na ferie w górach, jeśli nie jeździsz na nartach? Strażacka zbiórka krwi po raz piętnasty

Okupanci pojawili się w tym miejsce już we wrześniu 1939 roku. Żołnierze Wermachtu zdewastowali budynek, przez co wybudowane kilka lat wcześniej schronisko przez jakiś czas stało opustoszałe. Dzierżawca Jan Rabciak już na przełomie 1939 i 1940 roku podjął się w tym miejscu najpierw noclegów dla uchodźców, a następnie pośredniego punkt przerzutu żołnierzy polskich na Węgry. Później była tu baza ruchu partyzanckiego. 

- Schronisko stanowiło doskonały punkt wypadowy do różnych akcji dywersyjnych w rejonie szosy zakopiańskiej, linii kolejowej Chabówka – Zakopane jak i w samej Rabce. (…) Przez dłuższy czas był tu także punkt sanitarny zorganizowany przez dr Jana Hosera ps. „Znachor”. Korzystali z niego często partyzanci, a także okoliczna ludność – podkreśla PTTK. 

U schyłku wojny, w czasie, gdy Niemcy rozpoczęli likwidację partyzantów stacjonujących w Gorcach, na Starych Wierchach stacjonował kilkudziesięciu osobowy oddział AK „Setka–Limba” oraz oddział AL „Za wolną Ojczyznę”. W dniu 10 stycznia 1945 roku doszło do strzelaniny. Partyzantom udało się przedrzeć się w stronę Turbacza, ale sam budynek schroniska został przez Niemców podpalony. 

Obecny budynek schroniska na Starych Wierchach powstał po 29 latach od zakończenia wojny - w 1974 roku.

(Na podstawie: stare-wierchy.pttk.pl/fot.: NAC)