Opowiedział o wkładzie Polaków w rozwój

Męcina. W bibliotece publicznej w Męcinie mieszkańcy miejscowości i nie tylko zgromadzili się na wykładzie prof. dra hab. Inż. Józefa Gawlika pt.: ,,Wkład polskich twórców do rozwoju nauki, techniki, technologii i aktywności społecznej”.

W spotkaniu wziął udział także wójt gminy Limanowa, Jan Skrzekut, Adam Ryś – radny gminy Limanowa, ambasador Stanisław Smoleń, Stanisław Rząsa, emerytowany nauczyciel i wieloletni dyrektor szkoły w Dobrej oraz mieszkańcy. Wydarzenie rozpoczął dyrektor biblioteki, Jacenty Musiał, który przedstawił prelegenta.

Profesor szczegółowo omówił rolę polskich naukowców w dziedzinie szeroko rozumianej nauki i technologii i ich wkład w tworzenie światowego dziedzictwa.

- O rozwoju cywilizacyjnym w znacznej mierze decyduje nauka i technika. Wiedza o dokonaniach i osiągnięciach polskich inżynierów i wynalazców działających w kraju, czy na obczyźnie w różnych okresach dziejowych nie jest powszechna. Historia techniki również jest w niewielkim stopniu (albo wcale) reprezentowana w programach uczelni technicznych. Jest oczywiste, że to krótkie opracowanie nie zapełni tej luki, ale być może zwróci uwagę, że jest to także interesujący temat – podkreślił we wstępie wykładowca. - Już wcześniejsi mieszkańcy naszych obecnych ziem, żyjąc nieco na uboczu starożytnej cywilizacji morskiej wykazywali się pomysłowością i przedsiębiorczością – dodał.

Zróbmy sobie wolne Gęsta mgła z ograniczoną widocznością

W drugiej części wykładu profesor swoją uwagę skupił na limanowianach, którzy zapisali się złotymi zgłoskami w historii nauki.

STANISŁAW MAŁACHOWSKI ( 1736-1809) – referendarz wielki koronny, słynny Marszałek Sejmu Czteroletniego, jeden z twórców Konstytucji 3-go Maja. Jako właściciel dóbr ziemskich w Dobrej k. Limanowej, realizując głoszone przez siebie postępowe reformy społeczno-gospodarcze, rozdał pomiędzy swych poddanych 255 morgów ziemi, zniósł pańszczyznę, wprowadzając w zamian oczynszowanie oraz wybudował i uposażył szkołę ludową.

FRANCISZEK ARMIŃSKI (1789-1848) – urodzony w Tymbarku, znakomity astronom,. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego i pierwszy dyrektor Obserwatorium Astronomicznego w Warszawie, które zaopatrzył w najnowocześniejsze wówczas instrumenty obserwacyjne.  Zmarł  1848 w Warszawie

JAN KANTY ANDRUSIKIEWICZ (1815-1850) – nauczyciel ludowy i organista, organizator i przywódca powstania chochołowskiego – bohaterskiego zrywu górali z Chochołowa na Podhalu w 1846 r. Urodził się w Słopnicach. Był organistą kolejno w Staniątkach, Rychwałdzie i Chochołowie. Po upadku powstania chochołowskiego skazany został na ciężkie więzienie i osadzony w twierdzy Spielberg. Uwolniony dzięki powszechnej amnestii po dwóch latach, zamieszkał w Kamienicy. Tam tez zmarł na tyfus i został pochowany na miejscowym cmentarzu. W miejscu, gdzie wg tradycji miał być pochowany, Towarzystwo Miłośników Ziemi Limanowskiej postawiło symboliczny głaz.

LUDWIK KUBALA ( 1838-1918) – wybitny historyk, znawca dziejów XVII w. Urodził się w Kamienicy, dzieciństwo zaś i młodość spędził w Łukowicy. Zmarł we Lwowie, gdzie spędził prawie całe swe twórcze życie. Autor niezwykle dawniej poczytnych „Szkiców historycznych”, na których m.in. oparł swą „Trylogię” Henryk Sienkiewicz. Znane i cenione są również inne jego monografie historyczne – m.in. Jerzy Ossoliński, Stanisław Orzechowski i jego wpływ na rozwój i upadek Reformacji w Polsce.

JERZY ŻUŁAWSKI (1874-1915) – powieściopisarz, poeta, dramaturg i filozof, autor słynnej powieści fantastycznej „Na srebrnym globie”, „Zwycięzca” i „Stara Ziemia”. Wydał również kilka zbiorków poezji oraz szereg dramatów : „Eros i Psyche”, „Wianek Mirtowy”, „Koniec Mesjasza”, „Ijola”, „Dyktator” i inne. Współredaktor krakowskiej „Krytyki”. Taternik, jeden z założycieli Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Całe swe dzieciństwo spędził w rodzinnym dworku Słomiana w Młynnem k. Limanowej.

TYTUS CZYŻEWSKI (1880-1945) ur. w Berdychowie koło Przyszowej – znakomity malarz, poeta, teoretyk sztuki, jeden z twórców formizmu. Jest autorem licznych portretów, madonn i kompozycji o tematyce ludowej. Jako poeta był uczestnikiem pierwszych wystąpień polskich futurystów. Autor zbiorów poetyckich „Zielone oko”, „Elektryczne wizje”, „Noc-Dzień”. Jego późniejsze utwory są stylizowane na ludowy prymityw (Pastorałki).

WŁADYSŁAW ORKAN (1875-1930) – ur. w Porębie Wielkiej i tam spędził prawie całe swe twórcze życie; właściwe nazwisko: Franciszek Smreczyński – znany pisarz i poeta, piewca uroku pejzażu gorczańskiego i zarazem wyraziciel nędzy wsi góralskiej. Autor powszechnie znanych powieści „Komornicy”, „Drzewiej”, „W roztokach”. Szczególną poczytnością cieszą się nowele Orkana, a wśród nich „Nad urwiskiem”, „Miłość pasterska”, „Juzyna”. Wydał również cztery tomy poezji. Grób jego znajduje się na Cmentarzu Zasłużonych w Zakopanem. W Porębie Wielkiej w jego domu jest urządzone jest niewielkie muzeum pamiątek po pisarzu.

KAZIMIERZ ANTONI WERYŃSKI (ur. 21.02.1894 w Limanowej , zm. 7.11.1965 w Mielcu) – żołnierz Legionów Polskich, pułkownik artylerii Wojska Polskiego;  w czasie II wojny światowej , jako dowódca 20 pułku artylerii lekkiej uczestniczył w walkach pod Mławą  oraz w obronie Modlina i Warszawy.

JÓZEF WĄSOWICZ (ur. 19.03.1900r. w Limanowej  - zm. 27.03.1964 r. we Wrocławiu – geograf, kartograf,   profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, współorganizator Instytutu Kartografii im. Eugeniusza Romera we Wrocławiu.

BARBARA SZPYT, z d. Czeczótka (ur. 10.10. 1929 r. w Limanowej, zm. 31.10.2014 r. w Krakowie) – polska siatkarka, medalista mistrzostw świata, mistrzostw Europy i mistrzostw Polski.

Ks. płk JÓZEF JONIEC (1900-1956) – urodzony w Sowlinach. Żołnierz Legionów Józefa Piłsudskiego, uczestnik wojny 1919-1920. Wyświęcony na kapłana w 1925 r., wikariusz w Czarnym Dunajcu, proboszcz w Balinie. W czasie II wojny światowej naczelny kapelan /proboszcz/ Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich
i III Dywizji Karpackiej; aktywny uczestnik walk pod Tobrukiem i Monte Casino oraz kampanii włoskiej III Dywizji Karpackiej. Organizator polskich cmentarzy wojennych na ziemi włoskiej. Po wojnie proboszcz i dziekan oświęcimski. Jego imię nosi Szkoła Podstawowa Nr 3 w Limanowej.

JÓZEF MAREK (ur. 17.03.1900 r. w Budzowie – zm. 3.06. 1958r. W Tymbarku) - spółdzielca i sadownik, jeden z założyciel i prezes Podhalańskiej Spółdzielni Owocarskiej w Tymbarku, wykładowca Szkoły Rolniczej w Łososinie Górnej, inicjator zakładania na Limanowszczyźnie sadów sadzonych w szerokich rzędach, co umożliwiało równoczesną uprawę roli. W czasie okupacji hitlerowskiej organizował pomoc żywnościową dla oddziałów partyzanckich i najbiedniejszej ludności wiejskiej. Człowiek wielkiego serca i dobroci, inicjator wielu czynów społecznych. Poseł na Sejm PRL w latach 1957-1958. Jemu poświęcona jest książka Stanisława Mleczki, nosząca tytuł „Góry zakwitną sadami”.

BRONISŁAW SMOLEŃ (ur. 15.01.1928 - zm. – 4.03.1992 r. w Męcinie); fan zespołu Krynickiego Towarzystwa Hokejowego (KTH) Krynica, otrzymał od zawodników ówczesnego mistrza Polski propozycję wykonania kilku kijów hokejowych, które były towarem deficytowym – to był początek rodzinnej firmy produkującej kije hokejowe. Kijami z Męciny grała reprezentacja Polski, która m.in. w 1976 r., w czasie mistrzostw świata w Katowicach pokonała 6:4 zespół ZSRR, uważany wtedy za jeden z najlepszych na świecie. Produkowane przez B. Smolenia kije osiągnęły najwyższe standardy światowe. Kijami firmy SMOLEŃ w swojej karierze hokejowej grali miedzy innymi: Csorich, Lewacki, Zieliński, Pociecha, Kurek, Ziętara, Jasierski, Kokoszka, Obłój, Piecko, Gruth, Stopczyk, Jobczyk, Zabawa, Czerkawski, Tkacz, Kosyl, Kukla, Wieloch, Puzio, Klisiak , a także światowa czołówka, m. in.: Grant, Bill, Dick Warvick z Kanady, mistrzowie świata Charłamow, Pietrow, Jakuszew z byłego ZSRR.

To tylko wybrane przykłady z szerokiego grona zasłużonych limanowian. Ciekawostką na koniec wykładu była prezentacja dorobku naukowego profesora.

- Na zakończenie tego skrótowego przeglądu wkładu polskich twórców – inżynierów w rozwój techniki i technologii w kraju i na świecie warto, jak sądzę, przypomnieć słowa Jana Zamojskiego, który w akcie fundacyjnym Akademii Zamojskiej w 1600 roku stwierdził, że: takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie… Wydaje się, że i obecnie aktualny jest ten przekaz, bowiem dobrze wykształcona osoba to: wizjoner – twórca – organizator. Kultura europejska ma swoje korzenie w kulturze grecko-rzymskiej. Kształcąc kolejne pokolenia warto też pamiętać o sentencji łacińskiej: non scholae, sed vitae discimus – uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia - podsumował swój wykład prelegent.

Prof. dr hab. inż. Józef Gawlik - urodził się w 1948 r. w Męcinie. Ceniony ekspert i specjalista z zakresu budowy i eksploatacji maszyn oraz inżynierii produkcji. Studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki Krakowskiej. Z PK związał swoją pracę zawodową i naukową. Stopień doktora otrzymał w 1977 r., a habilitację uzyskał w 1989 r. Tytuł profesora nauk technicznych został mu nadany w 1998 r. Pełnił wiele ważnych funkcji na Politechnice Krakowskiej. Był m.in. dyrektorem Instytutu Technologii Maszyn i Automatyzacji Produkcji na WM PK. W latach 1999-2005 prorektor uczelni, a w kadencji 2005-2008 – rektor Politechniki Krakowskiej. Jest autorem lub współautorem 13 patentów, kierownikiem 14 prac wdrożeniowych i 5 projektów celowych. Prof. Józef Gawlik jest doktorem honoris causa Politechniki Koszalińskiej, Chmielnickiego Uniwersytetu Narodowego na Ukrainie, Politechniki Lubelskiej oraz profesorem honorowym Uniwersytetu w Miszkolcu na Węgrzech.