To na Limanowszczyźnie znajduje się miejsce nazywane "kolebką niepodległości"

W 1913 roku w Stróży w gminie Dobra powstała pierwsza na ziemiach polskich Oficerska Szkoła Strzelecka, która stała się zapleczem kadrowym dla przyszłych Legionów Polskich. Ukończyło ją wielu późniejszych oficerów Wojska Polskiego, a jednym z wykładowców był Józef Piłsudski.

Pierwsza Oficerska Szkoła Strzelecka pod komendą marszałka Józefa Piłsudskiego powstała w 1913 roku w powiecie limanowskim i mieściła się w budynku dworskim Ludwika Lazara Stróży, który od 1920 roku zajmuje Szkoła Podstawowa, obecnie nosząca imię Stanisława Wyspiańskiego.

W Pierwszej Oficerskiej Szkole Strzeleckiej w Stróży zajęcia odbywały się od lipca do końca sierpnia 1913 roku. Uczestników szkolenia było 90. Wśród nich: Michał Karaszkiewicz - Tokarzewski, Leopold Lis- Kula, Kazimierz Sosnkowski, Michał Sokolnicki. Uczestników szkoły odwiedził Włodzimierz Tetmajer, który był działaczem konspiracyjnym Polskiej Organizacji Wojskowej. Zakres prowadzonego kursu obejmował zajęcia dotyczące fortyfikacji polowych i materiałów wybuchowych, dzieje wojen i wojskowości, taktykę piechoty. Drugą częścią szkolenia były ćwiczenia w terenie. Zajęcia z musztry i strzelanie z broni ręcznej były prowadzone przez Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Sosnkowskiego.

Celem powołania tej szkoły było wykształcenie, wychowanie i wyszkolenie żołnierza, podoficera i oficera dla przyszłego wojska polskiego na wypadek powstania przeciwko Rosji. W regulaminie strzeleckim można było znaleźć jeszcze inny cel, a mianowicie: „W czasie pokoju w żołnierzach należy wyrabiać siłę moralną, panowanie nad sobą i wytrwałość fizyczną”.

Kredyt hipoteczny czy gotówkowy – co lepiej opłaca się w inwestycjach? Blisko 300 młodych uczestników pierwszej edycji przeglądu

Warunki, w jakich odbywał się kurs były twarde i surowe. Dzień zaczynał się o 6 rano, o 8 zaczynały się ćwiczenia, a od 10 wykłady. Ćwiczenia taktyczne odbywały się na wschodnim zboczu Śnieżnicy i Ćwilina oraz między masywami Łopienia i Mogielicy na ich zachodnich zboczach, na terenie wsi Chyszówki. Ważnym wydarzeniem dla wszystkich uczestników szkolenia były, wspólne ćwiczenia z innymi kampaniami strzeleckimi w Nowym Targu i Zakopanem dokąd 15 sierpnia pieszo ze Stróży udali się strzelcy. Po ćwiczeniach wrócili do Stróży. 31 sierpnia 1913 roku w południe wyruszyli strzelcy do Dobrej i stamtąd odjechali pociągiem do Krakowa. Tutaj drogi uczestników szkoły się rozeszły. Jednak po 15 miesiącach w listopadzie 1914 roku powrócili w te okolice, tym razem w szeregach Legionów Polskich.

8 października 1933 roku w dwudziestą rocznicę powstania Pierwszej Oficerskiej Szkoły Strzeleckiej w Stróży w ścianę budynku szkoły została wmurowana pamiątkowa tablica. Na uroczystość przybyło dużo gości i liczna grupa absolwentów szkoły. W okresie międzywojennym tablicę traktowano jako ważną narodową pamiątkę. Z kolei w Polsce Ludowej tablica znalazła się na liście pamiątek tępionych przez władzę. Zażądano usunięcia tablicy z budynku szkoły przez sołtysa wsi Macieja Trzópka. Ten odmówił ściągnięcia jej, jednak zabił deskami i zatynkował na szkole. Mimo to ktoś doniósł, że tablica nadal jest na budynku, więc definitywnie usunięto ją rozbijając na 5 kawałków i wrzucono do pobliskiej rzeczki Stróżanki, skąd wziął je Czesław Nowak i ukrył w stodole. Następnie kawałki tablicy przekazano Franciszkowi Dudzikowi, który wykonał specjalne ramo i umieścił w nim fragmenty zniszczonej tablicy. W 1981 r. została odrestaurowana dzięki staraniom środowisk niepodległościowych z Krakowa, a z woli miejscowego społeczeństwa i za sprawą Towarzystwa im. Józefa Piłsudskiego została przywrócona na budynek szkoły 5 listopada 1989 roku.

W grudniu 2017 roku to miejsce odwiedził prezydent Andrzej Duda podczas uroczystości w zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej. Wydarzenie stanowiło inaugurację obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości.

- To jest rzeczywiście absolutnie szczególne miejsce, można powiedzieć, że jesteśmy przed budynkiem, który był kolebką odzyskania niepodległości - podkreślał. - To tutaj uczyli się ci, którzy później stanowili tworzyli legiony i stanowili elitę polskiej armii, broniącej nas przed bolszewickim nawałem, którzy później stanowili elitę II RP, odrodzonego polskiego państwa. To legendarne nazwiska ludzi, o których później pisano pieśni. Oni stąpali po tej ziemi, biegali po tych górach, codziennie odbywali ćwiczenia, rano, na stokach Łopienia, Mogielicy, Ćwilina; chodzili pewnie na Jasień, wspinali się na Śnieżnicę. To jest historia tej ziemi. Tak mocno wpisana w niepodległą Polskę – mówił wówczas prezydent Andrzej Duda. 

(Źródło: SP w Stróży/fot.: NAC)