Upamiętniono ofiary walk obronnych z 1939 roku

Kasina Wielka. W niedzielę na przysiółku Mogiła w Kasinie Wielkiej odbyła się tradycyjna Msza Święta upamiętniająca 81. rocznicę wybuchu II wojny światowej oraz żołnierzy 24 Pułku Ułanów z Kraśnika z jednostki 10 Brygady Kawalerii Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Stanisława Maczka, którzy polegli w walce z najeźdźcą w walkach obronnych na terenie gminy Mszana Dolna.

Pomimo niesprzyjającej pogody pod pomnikiem poświęconym bohaterom tamtych wydarzeń, autorstwa rzeźbiarza Stanisława Dobrowolskiego, zebrało się liczne grono mieszkańców gminy Mszana Dolna oraz przedstawicieli władz. Przed rozpoczęciem Mszy Świętej na grobie poległych żołnierzy 24 Pułku oraz nagrobku miejscowego artysty Stanisława Dobrowolskiego na cmentarzu parafialnym w Kasinie Wielkiej, delegacje złożyły kwiaty i znicze. Uroczystą Eucharystię sprawował ksiądz Jan Zając, a oprawę liturgiczną zapewnił chór „Cantate Deo”. 

Po Mszy Świętej wraz z życzeniami dla mieszkańców oraz podziękowaniem za przybycie zwrócili się wójt gminy Mszana Dolna Bolesław Żaba oraz oseł Urszula Nowogórska. Na zakończenie z krótkim programem artystycznym wystąpiła młodzież ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Kasinie Wielkiej oraz chór „Cantate Deo”.

Na terenie gminy Mszana Dolna przebiegała linia obrony w 1939 r. podczas ataku armii niemieckiej, powstawały tu również oddziały partyzanckie, które przyłączały się do walki przeciwko okupantowi. W dniu 4 września 1939 r. w Kasinie Wielkiej zginęło 14 żołnierzy 24 Pułku Ułanów, siedmiu z nich wraz ze swoim dowódcą porucznikiem Zdzisławem Hemplem spoczywa na cmentarzu parafialnym w Kasinie Wielkiej. Miejscowa ludność solidaryzowała się z partyzantami, udzielając im wszelkiej pomocy. 

Policyjna zbiórka krwi Małopolska na czele pod względem bezpieczeństwa na drogach

Opis walk obronnych we wrześniu 1939 roku na terenie gminy Mszana Dolna i okolic (autor: Piotr Lulek)

II wojna światowa na terenie Gminy Mszana Dolna zwłaszcza w okresie jej rozpoczęcia miała bardzo tragiczny wymiar. Dzisiaj obchodzimy 80. rocznicę wybuchy II wojny. Od Słowacji wkroczyli Niemcy na teren naszej Ojczyzny. Spotkali jednak bardzo duży opór zarówno ze strony naszego wojska 10 Brygady Kawalerii Pancernej dowodzonej przez płk. Stanisława Maczka, jak również ze strony ludności cywilnej, która nie chciała podporządkować się okupantowi. 10 Brygada Kawalerii Pancerno-Zmotoryzowanej wywodziła się z Rzeszowa gdzie Brygada posiadała macierzystą jednostkę. 10 Brygada Kawalerii pod dowództwem płk, dypl. Stanisława Maczka wchodziła w skład Armii „Kraków” jako szybki odwód reagowania.

1 września 1939 r. Brygada otrzymuje rozkaz powstrzymania wojsk niemieckich w okolicach Myślenic i Dobczyc, aby nie dopuścić do ich wyjścia z wąwozów górskich. 2 września 24 Pułk Ułanów i szwadron przeciwpancerny stacza zacięte walki z 2 niemiecką Dywizją Pancerną, które toczyły się o wzgórze Wysoka koło Jordanowa. Niemcom udaje się po południu za cenę wysokich strat zdobyć to wzgórze. Natomiast pod Chabówką 1 pułk zatrzymał niemiecką 4 Dywizję zadając jej dość duże straty (zniszczono około 50 czołgów). W nocy z 2-3 września Brygada wycofała się na północ od doliny Skawy, zamykając przejścia do Krzeczowa, Naprawy i Mszany Dolnej.

3 września toczył się całodniowy bój pod Jordanowem, w rejonie Krzeczowa i Mszany Dolnej. Zmasowany i heroiczny atak z różnych stron pozwolił zlikwidować włamanie uczynione przez Niemców. 4 września 10 BKP otrzymuje zadanie odwrotu nad Dunajec w kierunku Tarnowa. 24 Pułk Ułanów uderzył na oddziały niemieckiej 4 Dywizji Lekkiej zmuszając je do wycofania się . Odebrano Niemcom dwa pasma wzgórz pod  Kasiną Wielką i Mszaną Dolną. W Kasinie Wielkiej ginie 14 żołnierzy 24 pułku ułanów. 5 września 10 Pułk Strzelców Konnych zaatakował duże siły niemieckie pod Pcimiem, oddziały 3 Dywizji Górskiej i 2 Dywizji Pancernej lecz wobec dużej przewagi wroga musiał się wycofać.

W dniu 3 września 1939 roku Niemcy wkraczając do wsi Olszówka zamordowali 13 osób zabierając jednocześnie 12 zakładników. Spalono przy tym 18 zabudowań , był to odwet za stawiany opór przez wojsko polskie oraz udzielanie pomocy w walkach przez ludność cywilną.

Wiele ważnych wydarzeń zdarzyło się na terenie ziemi zagórzańskiej a także naszej wioski podczas II Wojny Światowej. To tu przebiegała linia obrony w 1939 roku gdzie armia niemiecka od Słowacji atakowała nasz kraj. To w Kasinie i okolicy bohaterskie i zaciekłe walki z najeźdźcą powodowały ,że na tym terenie powstawały oddziały partyzanckie, które włączały się w czasie II wojny światowej do różnych akcji przeciwko okupantowi. Słynne na naszym terenie oddziały „Adama”, „Luboń” i „Wilk”, które w różny sposób utrudniały życie okupantowi. Wśród miejscowej ludności panowała duża solidarność z partyzantami udzielano im wszelakiej pomocy. Za taką pomoc sąsiednia wieś Porąbka i Gruszowiec zostały spalone, a śmierć poniosło 36 zakładników.

W dniu 14 listopada 1943 r. w Kasinie Wielkiej ginie z rąk hitlerowskich 11 zakładników, była to zemsta hitlerowców za zastrzelenie w dniu 13 listopada przez partyzantów Michała Stefana Remera folksdojcza. Zakładnicy rozstrzelani zostali w zakolu rzeki Kasina naprzeciwko dawnego dworu i w pobliżu obecnego Ośrodka Zdrowia .W miejscu tym posadowiony jest obelisk poświęcony rozstrzelanym zakładnikom.

W dniu 23 grudnia 1943 r. gestapo rozstrzelało kolejnych 8 zakładników młodych gimnazjalistów przywiezionych z więzienia przez gestapo z Nowego Sącza wśród nich byli Kaciki z Poręby Wielkiej, którzy zginęli w odwecie za akcje partyzantów i zastrzelenie w dniu 13 listopada sołtysa wsi Kasina Wielka Jana Kowalczyka. W miejscu rozstrzelania zakładników posadowiony jest obelisk kamienny upamiętniający to tragiczne zdarzenie. Ciała pomordowanych zarówno z pierwszej jak też drugiej egzekucji znajdują się na cmentarzu parafialnym w Mszanie Dolnej.

(Źródło/fot.: UG Mszana Dolna)