Upamiętniono pierwsze ofiary okupacji

Mordarka. Kamieniem i symboliczną tablicą upamiętniono miejsce zamordowania 12 żydowskich mieszkańców Limanowej oraz Jana Semika w Mordarce „na Cieniawie” we wrześniu 1939 roku.

Na głazie znajduje się godło Polski i gwiazda Dawida, a także tablica o następującej treści:

Upamiętnienie ofiar egzekucji sprzed 80 lat jest efektem współpracy samorządu gminy Limanowa z Instytutem Pamięci Narodowej.

- Dla nas ważne jest to, że w sposób godny i pełen szacunku dla ofiar, zamordowanych obywateli Rzeczypospolitej, możemy oddać pamięć o ich cierpieniu i niewinnej śmierci. Udało się to zrobić dzięki współpracy z wójtem gminy Limanowa, który był tym tematem autentycznie przejęty – powiedział w rozmowie z nami dr Maciej Korkuć, naczelnik oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w krakowskim IPN.

- Dziękuję przed wszystkim tym mieszkańcom, którzy zgodzili się na sprzedaż gruntu pod pomnik, wszystkie kolejne działania były możliwe dzięki nim. Sama współpraca z IPN z dr Maciejem Korkuciem była rewelacyjna. Myślę, że trzeba też podkreślić presję lokalnego środowiska patriotycznego i miejscowych historyków, która stanowiła dodatkową motywację do działania – mówi wójt Jan Skrzekut.

Samorząd oraz IPN zamierzają teraz wspólnie ustalić termin oficjalnego odsłonięcia nowego pomnika.

Jan Semik oraz zabici wraz nim żydowscy mieszkańcy miasta byli już upamiętnieni – w Mordarce, tuż obok drogi krajowej nr 28 i niedaleko miejsca egzekucji, znajdował się pomnik. Przez wiele lat znajdował się w fatalnym stanie i „straszył” swoim wyglądem, choć najczęściej zasłaniały go zaparkowane obok samochody. Władze gminy początkowo były skłonne przeprowadzić jego renowację, ale problemem okazały się sprawy własnościowe – pomnik znajdował się na prywatnym gruncie. Ostatecznie, decyzją samorządu obiekt został zburzony latem 2016 roku. Zgodnie z deklaracjami władz, które opracowały nawet projekt, nowy pomnik miał powstać na działce obok, a prace miały być zrealizowane w przeciągu roku.

Do tej pory uznawano, że egzekucja „na Cieniawie” miała miejsce 7 września. Jednak kolejne dokumenty zdają się temu przeczyć – ustalono, że wydarzyły się 12 września.

W ostatnim czasie IPN odnalazł żydowski dokument urzędowy, który został sporządzony wiosną 1942 roku. Dokument wskazuje datę zdarzenia na 12 września i wymienia nazwiska wszystkich pomordowanych. Nazwiska te porównano z dokumentami stanu cywilnego i w ten sposób potwierdzono, że Żydzi o takich nazwiskach mieszkali wówczas w Limanowej. Także potomkom Jana Semika udało się znaleźć datę 12 września w archiwach limanowskiej parafii. Co więcej, na stronie internetowej instytutu Yad Vashem, w opisie Limanowej znajduje się wzmianka na temat tragicznych zdarzeń z września 1939 roku. Zamieszczono tam zdanie: „12 września Niemcy zamordowali 12 zamożnych Żydów po tym, jak zostali oskarżeni o wkład do Polskiego Funduszu Obrony”.

Według niektórych źródeł, Jan Semik miał zostać zabity za to, że wstawił się za Żydami. Inne wskazują natomiast, że Niemcy zgładzili go przez fakt, iż po ewakuacji władz miasta to on kierował obroną cywilną Limanowej i niejako pełnił obowiązki burmistrza.