Wraca do miejsc, gdzie cierpiał najbardziej
Moses Aftergut - w roku 1942 miał zaledwie 15 lat. W tamten sierpniowy dzień 71 lat temu patrzył na rzeź urządzoną przez hitlerowskich gestapowców 881 jego rodaków - Żydów mieszkających w Mszanie Dolnej i okolicznych wioskach. W poniedziałek po latach wrócił do Mszany.
Moses Aftergut urodził się w roku 1927 w Przemyślu - po dziś zakochany w mieście swojego dzieciństwa, pamięta nazwy ulic i jednym tchem wymienia te, po których maszerowali żołnierze na uroczystości 3 Maja.
W ubiegłym roku przypadała okrągła, 70-ta rocznica masowej zagłady Żydów z 19 sierpnia 1942 roku - sędziwy świadek tatmtych wydarzeń i jedyny, cudem ocalały skazaniec, dziś 86-letni już Moses Aftergut, bardzo chciał być w tamtej chwili w miejscu, gdzie najbardziej wycierpiał - nad zbiorową mogiłą w której spoczywają jego Rodzice i rodzeństwo. Los chciał inaczej i rok temu Mosesa Afterguta z przyczyn osobistych w tym czasie w Mszanie Dolnej nie było. Drogą pocztową otrzymał pełną dokumentację fotograficzną i relację z odsłonięcia pamiątkowej tablicy poświęconej pamięci 881 jego rodaków rozstrzelanych w tamten sierpniowy dzień roku 1942.
W ten poniedziałek Moses Aftergut wraz z towarzyszącym mu Piotrem Krupińskim - mszaniakiem, dziś mieszkającycm w Krakowie, także świadkiem tamtych wydarzeń sprzed 70 lat, znów kolejny już raz przyjechał z Nowego Jorku do Mszany Dolnej. Na Pańskim pojawił się na pół godziny przed umówioną porą - nie chciał, by jego łzy widzieli inni. Wybrukowaną w roku ubiegłym alejką podążył w samotności na miejsce, gdzie spoczywają jego matka i ojciec i młodsze rodzeństwo - wszyscy najbliźsi. Tej samotnej modlitwie w zadumie nikt nie towarzyszył. Później jeszcze raz wspólnie z towarzyszącymi osobami udał się pod granitowy grobowiec - z zadumą patrzył na potężne drzewa wyrosłe na mogile i powiedział do stojących przy nim: '...... patrzcie na te drzewa - ich gałęzie i wielkie konary splotły się ze sobą niczym dziesiątki dłoni, tworząc nad miejscem zbrodni swoisty dach. To po to, żeby tu nie świeciło słońce ....'
Moses Aftergut znalazł również czas, by spotkać się ze Stanisławem Rząsą - nauczycielem i emerytowanym dyrektorem szkoły w Dobrej. Pan Stanisław bada i opisuje losy dobrzańskich Żydów. Korzysta z archiwalnych zapisków w ocalałych szkolnych Dziennikach z tamtych lat. Na to spotkanie, jak się zwierzył, czekał od kilku lat. Przy kawie dopytywał przez prawie dwie godziny o tamten tragiczny okres, a Moses Aftergut cierpliwie odpowiadał i uzupełniał wiedzę kustosza pamięci tego dramatycznego czasu wojny. Do stolika w Starej Winiarni, której gospodarze użyczyli gościnności, dosiadł się też Henryk Zdanowski - jeden z ostatnich żyjących świadków wspólnego życia w Mszanie Dolnej, Polaków i Żydów.
Pan Henryk podczas zeszłorocznej uroczystości odsłonił pamiątkowy głaz i mosiężną tablicę poświęconą ofiarom niemieckiej zbrodni. W czasie długiej pogawędki obaj sędziwi panowie wspominali wspólnych znajomych z wojennych czasów. To właśnie do jednej z mszańskich żydowskich rodzin przyjechali z dalekiego Przemyśla Państwo Aftergutowie z dziećmi, by tu spędzić letnią kanikułę. Czas pokazał, że były to tragiczne wakacje - wszyscy, oprócz 15-letniego wtedy Mosesa, zostali 19 sierpnia 1942 roku rozstrzelani. Na dziedzińcu XVI wiecznego kasztelu Moses Aftergut i Henryk Zdanowski stanęli jeszcze do wspólnej fotografii, zaś na pożegnanie pan Henryk usłyszał serdeczne '...trzymaj się'. Moses Aftergut pojechał jeszcze do Krakowa - na grób swojego 11-letniego brata. Ten uniknął wtedy śmierci, bo nie przyjechał na wakacje do Mszany. Wybrał Kraków i tam go dopadła - zatrzymany przez gestapo i zmuszony do wykopania dla siebie grobu, został bestialsko rozstrzelany. We wtorek, 2 lipca Moses Aftergut wrócił do Nowego Jorku, a do Mszany Dolnej obiecał przyjechać znów za rok '... tu ładuję akumulatory, by dalej żyć', powiedział na pożegnanie.
(Źródło: UM Mszana Dolna)
Może Cię zaciekawić
Prezydent: Polacy mają prawo do mówienia, że w czasie II wojny światowej wyjątkowo cierpieli
Karol Nawrocki podczas niedzielnej wizyty w Gdańsku złożył wieniec pod pomnikiem rotmistrza Witolda Pileckiego i odwiedził Muzeum II Wojny Świ...
Czytaj więcejKosiniak-Kamysz: wierzymy, że jest bliżej niż kiedykolwiek do zawarcia przynajmniej rozejmu w Ukrainie
- Wierze, że dojdzie do zaproszenia prezydenta Zełenskiego i dzisiaj pojawiają się takie informacje, że jest taka szansa, aby podczas spotkania p...
Czytaj więcejKraków apeluje o możliwość finansowania z KPO inwestycji związanych ze Strefą Czystego Transportu
Prezydent Krakowa Aleksander Miszalski i wiceprezes Stowarzyszenia Metropolia Krakowska Marek Jamborski, skierowali list do przewodniczącej Komisji E...
Czytaj więcejJest projekt ws. przedłużenia zakazu sprzedaży ziemi rolnej
W sobotę podczas spotkania z rolnikami w miejscowości Krąpiel w woj. zachodniopomorskim prezydent Karol Nawrocki podpisał projekt ustawy „Ochron...
Czytaj więcejSport
Michał Probierz zrezygnował z funkcji selekcjonera piłkarskiej reprezentacji Polski
"Doszedłem do wniosku, że w obecnej sytuacji najlepszą decyzją dla dobra drużyny narodowej będzie moja rezygnacja ze stanowiska selekcjonera" - ...
Czytaj więcejSukces Limanowskiej Grupy Rowerowej na L’Étape Poland by Tour de France 2025
Mateusz Dyrek na podium – drugie miejsce w klasyfikacji generalnej Największy sukces podczas tegorocznej edycji odniósł Mateusz Dyrek, któ...
Czytaj więcejKlaudia Zwolińska z brązowym medalem Mistrzostw Świata!
Pochodząca z Kłodnego (gmina Limanowa) Klaudia Zwolińska zdobyła przed chwilą brązowy w Mistrzostwach Świata w kajakarstwie górskim (K1) ...
Czytaj więcejSławomir Jasica medalistą Mistrzostw Europy
- Mistrzostwa Europy to dla mnie w tym roku najważniejsza impreza sportowa, do której się przygotowywałem, ale oczywiście nie obyło się bez prz...
Czytaj więcejPozostałe
Upał uderzy w weekend! Te regiony w strefie żółtego alertu IMGW
Kiedy będzie najgoręcej? Ostrzeżenia będą obowiązywać: od soboty, 9 sierpnia 2025 r., godz. 12:00do niedzieli, 10 sierpnia 2025 r., godz. 20:...
Czytaj więcejSą wyniki sekcji zwłok Tadeusza Dudy. Znaleziono narzędzie zbrodni
Sekcja zwłok Tadeusza Dudy, podejrzanego o zastrzelenie członków swojej rodziny w Starej Wsi, potwierdziła, że najprawdopodobniej popełnił on s...
Czytaj więcejOstrzeżenie meteorologiczne: burze
W godzinach od 14:00 do 21:00 prognozowane są burze z intensywnymi opadami deszczu – od 20 do 30 mm, a także porywy ...
Czytaj więcejOstrzeżenie IMiGW: możliwe burze
Według ostrzeżenia mogą wystąpić intensywne opady deszczu: lokalnie może spaść od 20 do 30 mm deszczu. Silne porywy wiatru: wiatr w poryw...
Czytaj więcej- Prezydent: Polacy mają prawo do mówienia, że w czasie II wojny światowej wyjątkowo cierpieli
- Kosiniak-Kamysz: wierzymy, że jest bliżej niż kiedykolwiek do zawarcia przynajmniej rozejmu w Ukrainie
- Kraków apeluje o możliwość finansowania z KPO inwestycji związanych ze Strefą Czystego Transportu
- Jest projekt ws. przedłużenia zakazu sprzedaży ziemi rolnej
- Prezydent podpisał projekt ustawy o zerowym PIT dla rodzin z co najmniej dwojgiem dzieci
Komentarze (5)
a u nas dziadostwa dostatek
chyba kupie bilet na samolot............
Pewnie niedługo zostanie ogłoszone, że zbrodni na żydach dokonali żołnierze AK, czemu niestety nie udało się zapobiec niemieckim, rycerskim antyfaszystom w mundurach feldgrau.