Zwyczaje i obyczaje Wielkanocnego Triduum

Dzisiaj liturgią Wielkiego Czwartku rozpoczyna się w Kościele okres Triduum Paschalnego, którego kulminacją jest Niedziela Wielkanocna – Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego. Przypominamy najważniejsze elementy, w tym tradycje, obrzędy oraz zwyczaje, w które obfituje każdy dzień Triduum i Świąt Wielkanocy.

Wielki Czwartek:

To dzień przywołujący ważne wydarzenie opisane na kartach Biblii – Ostatnią Wieczerzę Paschalną Chrystusa, spędzoną z uczniami tuż przed Jego śmiercią na Krzyżu. Podczas tej ostatniej uczty w gronie apostołów Jezus ustanowił Sakrament Eucharystii co szczególnie upamiętnia w Kościele liturgia Wielkiego Czwartku. Jest to również święto podkreślające rolę kapłaństwa.

W obrządku tego dnia w czasie uroczystej mszy – Wieczerzy Eucharystycznej, co ciekawe, niegdyś odprawianej rano, milkną dzwony kościelne na trzy dni tj. do rezurekcji (niedzieli Zmartwychwstania). Instrumenty muzyczne nie są używane w liturgii, a zamiast nich używa się małych kołatek czy też kłapatek , wykonanych z drewna bukowego.

Delegacja znad morza z wizytą na Limanowszczyźnie Biskup na 700-leciu parafii: “bez Boga człowiek karłowacieje”

Kołatki oddawały powagę oraz tragizm wydarzeń Wielkiego Czwartku. Dawniej, prócz małych, ręcznych kołatek używano dużych zwanych „srokami” ze względu na ich charakterystyczny, „skrzeczący” dźwięk, którego źródłem był walec z trybami, o które w czasie obrotu zaczepiały drewniane „pióra”. Kołatką taką, jak taczkami jeżdżono wokół kościoła. Symboliczne znaczenie kołatek polega na odstraszaniu wszelkiego zła za pomocą hałasu.

Wielki Piątek:

Po odprawieniu w kościele nabożeństwa „ciemnej jutrzni” panuje wszędzie nastrój ciszy i żałoby. Trwają przedświąteczne przygotowania połączone z postem. Niegdyś na znak żałoby z powodu śmierci Jezusa na Krzyżu, zatrzymywano nawet zegary. W świątyniach zasłaniane są krzyże i odprawiane są nabożeństwa pasyjne z liturgią Wielkiego Piątku i ostatnim kazaniem pasyjnym.Wartę przy symbolicznym grobie Chrystusa obejmuje straż. Wieczorem w gospodarstwach rozwiązywano palmy i robiło się z ich gałązek krzyżyki.

Wielka Sobota:

W ten dzień świeci się pokarmy,wśród których prym wiodą jaja, chleb oraz sól. Święcone pożywienie ma również wartość symboliczną – oznacza odrodzenie się nowego życia, obfitość i dostatek. Potrawy z koszyka wielkanocnego takie jak m.in.: jajka, masło, wędliny, chrzan po poświęceniu spożywa się w czasie rodzinnego wielkanocnego śniadania.

W Wielka Sobotę podczas wieczornej liturgii święci się również ogień, paschał i wodę chrzcielną przy wtórze starotestamentowych proroctw i hymnów. To święcenie także ma  wymiar symboliczny- przejścia od nocy śmierci do światła nowego życia. Wtedy też tradycyjnie odbywają się obrzędy chrztu.

Wielka Niedziela – Niedziela Zmartwychwstania:

Rozpoczyna się od uroczystej mszy św. Rezurekcji (nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa oznaczającego zmartwychwstanie). Rezurekcji towarzyszy procesja oraz dźwięk dzwonów.

Po powrocie do domu w gronie rodziny spożywa się śniadanie wielkanocne – składające się z potraw poświęconych w Wielką Sobotę.

Poniedziałek Wielkanocny:

Charakterystycznym elementem tego dnia w polskiej tradycji jest zwyczaj wzajemnego oblewania wodą zwany „śmigus dyngus”.

Wywodzi się on niewątpliwie jeszcze z czasów pogańskich i pradawnego kultu wody, której przypisywano oczyszczającą moc dla ciała i duszy. Polanie wodą ma zapewnić zdrowie, witalność i pomyślność.

(Źródło/fot.: Starostwo Powiatowe w Limanowej)