Widowisko plenerowe: „Wzgórze Jabłoniec 1914. Zatrzymać rosyjski walec parowy”

W minioną niedzielę mieszkańcy Nowego Targu i Podhala mieli niepowtarzalną okazję poznać przebieg dramatycznych wydarzeń, jakie niemal sto lat temu rozgrywały się pod Marcinkowicami, w Limanowej oraz na wzgórzu Jabłoniec. Było to możliwe dzięki uczestnictwu w wyjątkowej lekcji historii, przygotowanej przy malowniczo położonym Gimnazjum im. ks. Jana Twardowskiego w Klikuszowej.


Odbyła się ona podczas pikniku edukacyjno-historycznego zorganizowanego przez Forum Małopolskich Oddziałów Polskiego Towarzystwa Historycznego. Salą lekcyjną było boisku szkolne, na którym rozmieszono dioramy historycznych grup rekonstrukcyjnych w tym m.in.: stanowisko artylerii górskiej, szpital polowy, namiot artylerii fortecznej czy też dioramę oddziału partyzanckiego.

Nauczycielami natomiast byli historycy, regionaliści i pasjonaci skupieni w grupach rekonstrukcji historycznych, odtwarzający żołnierzy Armii Austro-Węgierskiej, Cesarstwa Niemieckiego, Legionów Józefa Piłsudzkiego oraz rosyjskich sołdatów.

Wiedzę na temat operacji limanowsko-łapanowskiej uczestnicy pikniku mogli poszerzyć oglądając wystawę czasową pt. „Wielka Wojna w Małopolsce – bitwy, ludzie, miejsca”. Zdobytą tam wiedzę mieli okazję praktycznie wykorzystać grając w najnowszą wojenną grę planszową pt. „Walec parowy 1914 r.” Premiera gry, autorstwa Łukasza Wrony i Piotra Krzystka, odbywała się równolegle w Klikuszowej oraz Limanowej podczas przejazdu pociągu retro.

Kulminacyjnym punktem niedzielnego pikniku było plenerowe widowisko historyczne pt. „Wzgórze Jabłoniec 1914. Zatrzymać rosyjski walec parowy”. Autorem scenariusza i reżyserem inscenizacji był Robert Kowalski, Przewodniczący Rady Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej oraz Przewodniczący Forum Małopolskich Oddziałów PTH.

Scenariusz nawiązywał do operacji limanowsko-łapanowskiej, jaka rozgrywała się na południe od Krakowa w dniach od 2 do 12 grudnia 1914 r. Wzięło w niej udział kilkanaście tysięcy żołnierzy Armii Austro-Węgierskiej, Cesarstwa Niemieckiego i Legioniści Józefa Piłsudzkiego z jednej strony oraz Cesarstwa Rosyjskiego po stronie przeciwnej.

Podczas inscenizacji zaprezentowano dwa niezwykle ważne epizody związane z tymi wydarzeniami tj. walki Legionów Józefa Piłsudzkiego pod Marcinkowicami oraz bitwę o wzgórze Jabłoniec pod Limanową. Widzowie mogli zatem podziwiać w „akcji” strzelającą czarnoprochową armatę górską, stanowiącą uzbrojenie baterii artylerii polskich legionistów. Ostrzelała ona rosyjskie tabory w okolicach Nowego Sącza, a później dzielnie wspierała legunów walczących pod Marcinkowicami. Oddziały Józefa Piłsudzkiego osłaniał odwrót Austriaków i skutecznie opóźniali natarcie rosyjskiego VIII Korpus gen. Brusiłowa

W drugiej części widowiska otworzono kolejne ataki na wzgórze Jabłoniec, niezwykle silnie umocnionego punktu obrony, obsadzonego przez zdeterminowaną rosyjską piechotę. Natarcie wspierała artyleria, czego wynikiem były efektowne eksplozje przed pozycjami rosyjskimi. Wyrzucana w powietrze ziemia zasypywała nie tylko żołnierzy w okopach ale i … publiczność oglądającą widowisko.

W tym epizodzie nie mogło zabraknąć sceny bohaterskiej śmierć płk. Othmara Muhra, dowódcy węgierskich huzarów, który poległ prowadząc swoich żołnierzu do ostatniego krwawego ataku. Walka zakończyła się zdobyciem rosyjskich pozycji, jednak w jej wyniku obie strony poniosły olbrzymie straty w zabitych i rannych żołnierzach. Poległych w „krwawych zapasach” na Jabłońcu połączyła wspólna mogiła i ustawiony na niej symboliczny krzyż, pod którym odbyła się krótka modlitwa. Widzowie i rekonstruktorzy minutą ciszy oddali hołd wszystkim poległym na frontach Wielkiej Wojny.

Na zakończenie inscenizacji odbyła się defilada wojskowa, podziękowanie i wręczenie rekonstruktorem pamiątkowych dyplomów. W widowisku wzięły udział następujące grupy: GRH II Brygada Legionów, Bochnia; GRH „Powstaniec Śląski”, Wodzisław Śląski; GRH 13. Pułku Piechoty „Krakowskie Dzieci”, Kraków; GRH Artyleria, Przemyśl; GRH 71. Bielewski Pułk Piechoty, Sosnowiec; GRH 9 Rota, Kraków; 'Tradycyjny Oddział C. K. Regimentu Artylerii Fortecznej No. 2 barona Edwarda von Beschi, Kraków;



* * *

Piknik edukacyjny oraz inscenizacja historyczna zorganizowane zostały z okazji przypadającej w roku bieżącym rocznicy 100-lecia wybuchy I wojny światowej. Były one jednym z przedsięwzięć Programu edukacyjnego pn. „Wielka Wojna w Małopolsce – pamięć i tożsamość”, który objął swoim patronatem honorowym Marszałek Województwa Małopolskiego i Prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego. Program realizuje Forum Małopolskich Oddziałów Polskiego Towarzystwa Historycznego, zrzeszający oddziały z: Nowego Targu, Nowego Sącza, Myślenic, Tarnowa i Limanowej. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż to właśnie Oddział PTH w Limanowej jest koordynatorem tego programu, a Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej, Miasto Limanowa oraz Starostwo Powiatowe są jego kluczowymi partnerami lokalnymi. (ROCH)


Zdjęcia S. Peciak, M. Głodek, PTH o/Nowy Targ
Autor: Robert Kowalski Przewodniczący Forum Małopolskich Oddziałów PTH

www.miasto.limanowa.pl