75 lat temu rozstrzelano dwóch duchownych z Limanowszczyzny

Dokładnie 75 lat temu, w czasie drugiego dnia tzw. Rzezi ma Woli w Warszawie, przez Niemców rozstrzelani zostali dwaj duchowni z Limanowszczyzny – redemptorysta pochodzący ze Starej Wsi, o. Józef Palewski oraz kleryk Franciszek Zasadni z Zasadnego.

Duchowni z Limanowszczyzny zginęli w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego. W trakcie tzw. Rzezi na Woli, 6 sierpnia 1944 roku, wraz z 28 współbraćmi, o. Józef Palewski i kleryk Franciszek Zasadni zostali rozstrzelani przez Niemców na placu przed fabryką Kirchmayera i Marczewskiego przy ul. Wolskiej w Warszawie. W chwili śmierci Józef Palewski miał 77 lat, Franciszek Zasadni – zaledwie 21.

Egzekucji dokonali żołnierze z 36. Dywizji Grenadierów SS „Dirlewanger”. Ciała pomordowanych zakonników poukładano na stosach ofiar wcześniejszych egzekucji, oblano benzyną i spalono.

Józef Palewski urodził się 22 marca 1867 roku w Starej Wsi jako Józef Pałka. Jego dom rodzinny znajdował się na Podjabłońcu Starowiejskim; dziś ten teren mieści się w granicach miasta Limanowa – to ul. Wiejska. Przyszły redemptorysta i kandydat na błogosławionego przyszedł na świat w chłopskiej rodzinie jako syn Franciszka Pałki i Agnieszki z Postrożnych. Miał pięciu braci i sześć sióstr.

„Kolędy Maryi” w bazylice - świąteczny koncert Ważny most do przebudowy - umowa na dokumentację podpisana

Józef został ochrzczony w kościele w Limanowej, dzieciństwo i młodość spędził na Limanowszczyźnie. Po ukończeniu gimnazjum w Nowym Sączu, w 1886 roku Józef Pałka – podobnie jak jego starszy brat, Franciszek – wstąpił do Seminarium Duchownego w Tarnowie, gdzie 14 czerwca 1890 roku przyjął święcenia kapłańskie, a następnie rozpoczął posługę wikariusza w parafii w Bochni. Kolejną jego placówką była parafia w Tarnowie. Podjąwszy decyzję o wstąpieniu do zakonu redemptorystów, złożył 2 sierpnia 1893 roku śluby zakonne w Eggenburgu w Austrii.

Po powrocie do Polski pełnił rozmaite funkcje w powstającej prowincji polskiej zakonu redemptorystów, posługując się już nazwiskiem Palewski. W 1895 roku. został pierwszym dyrektorem małego seminarium w Mościskach, a od 1898 roku. przebywał w Tuchowie, gdzie zajął się szerzeniem kultu Matki Bożej Tuchowskiej. W 1899 r. wydał książeczkę pt. „Matka Boska Tuchowska”. Jako rektor tamtejszego klasztoru przygotował koronację Cudownego Obrazu Matki Bożej Tuchowskiej, która nastąpiła 2 października 1904 roku. W tym samym roku zaczął wydawać pismo pt. „Chorągiew Maryi”, którego redaktorem pozostał do 1917 roku. Do 1907 roku piastował stanowisko dyrektora juwenatu. W 1908 roku wyruszył na misję na Syberię, by głosić Słowo Boże wśród tamtejszych Polaków. W 1917 roku został przełożonym hospicjum redemptorystów w Lublinie. Później przebywał w różnych klasztorach: w Warszawie, Mościskach, Tuchowie i Kościanie; od 1934 r. mieszkał w klasztorze redemptorystów przy ul. Karolkowej na warszawskiej Woli.

W 1940 roku Józef Palewski obchodził jubileusz 50-lecia kapłaństwa. W tym roku też po raz ostatni odwiedził rodzinne strony na Limanowszczyźnie. Marek Sukiennik ze stowarzyszenia LSHO „Jabłoniec 1914” pisał, że jego teściowa – Zofia Franczak z domu Pałka, urodzona w 1927 roku krewna o. Józefa Palewskiego – pamiętała że latem 1940 roku, właśnie z okazji jubileuszu, redemptorysta po raz ostatni odwiedził rodzinną Starą Wieś, a w limanowskim kościele odprawił mszę świętą.

Franciszek Zasadni urodził się 16 kwietnia 1923 roku w Zasadnem (gm. Kamienica). W 1938 roku został przyjęty do juwenatu w Toruniu. 

Po niemieckiej inwazji na Polskę powrócił do rodzinnego domu, gdzie przez pewien czas uczył się prywatnie. W lutym 1942 roku rozpoczął nowicjat w Łomnicy, który z powodu represji niemieckich był jednak zmuszony przerwać już po trzech miesiącach.

Jesienią roku 1942 udał się do Warszawy, gdzie wznowił formację nowicjacką. W związku z wybuchem powstania i rosnącym zagrożeniem dla klasztoru i jego mieszkańców, prawdopodobnie w dniu 2 sierpnia 1944 złożył przyśpieszone śluby zakonne.

(Na zdjęciu o. J. Palewski)