„A łąki stały się miastem…”. Magdeburskie porządki w świecie chaosu

Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej wraz z Muzeum w Kieżmarku uzyskało środki na realizację projektu pt. „Limanowa i Kieżmark – magdeburskie miasta na polsko-słowackim szlaku handlowym”. Największą część budżetu projektu pochłonie remont części dachu dworu Marsów, który pozwoli na zabezpieczenie zgromadzonych w tej instytucji cennych zabytków oraz wpłynie na poprawę kondycji najstarszego murowanego budynku w Limanowej, którego zachowane partie przyziemne datowane są na XVIII w.

To kolejny projekt realizowany wspólnie przez oba muzea, które pracowały już nad stworzeniem wystaw „Świat dawnej apteki na polsko słowackim pograniczu”, a także „Polsko-słowackie braterstwo broni – bitwa limanowska 1914” – stanowiących obecnie stałe ekspozycje w limanowskim muzeum.

Tym razem partnerzy zdecydowali się na refleksję nad ideą miejskości w średniowieczu i czasach nowożytnych oraz recepcją i zastosowaniem Ius municipale magdeburgense – prawa magdeburskiego, które leżało u podstaw powstania Limanowej i Kieżmarku, warunkując ich przestrzeń, rytm, tkankę a także tożsamość mieszczan – odróżniających się tym samym mentalnościowo od mieszkańców okolicznych terenów wiejskich. Właśnie ta umowna granica – przybierająca postać spisanego na pergaminie dokumentu - pomiędzy miastem i wsią stanie się przedmiotem badań muzealników z obu stron granicy, którzy postarają się określić miejskość w jej wieloaspektowości, pomimo istotnych różnic występujących w historii obu miejscowości: Limanowej jako niewielkiego miasteczka prywatnego, które przywilej miejski uzyskało w 1565 r. oraz Kieżmarku – wolnego królewskiego miasta o dużym znaczeniu gospodarczym już od XIII w. Efekty prac założone w ramach projektu skupiają się na kilku płaszczyznach. W Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej powstanie wystawa stała o interaktywnym charakterze, gdzie oprócz oryginalnych zabytków związanych z lokalną civitatis, odwiedzający będą mieli możliwość dogłębnego studiowania zachowanych ksiąg miejskich, przepisów prawa magdeburskiego oraz wpływie religii chrześcijańskiej na idee praworządności, regulujące każdy aspekt życia mieszkańców – wprowadzając tym samym jednolity ład w świecie chaosu pierwotnych praw zwyczajowych, właściwy większości miast od Renu na Zachodzie, po krańce Rzeczpospolitej na Wschodzie, od nadbałtyckich miast na Północy po rumuńskie kotliny na Południu. Ten fakt powodował, że zarówno Kieżmark jak i Limanowa stanowiły część większej wspólnoty środkowoeuropejskiej.

Z kolei na kieżmarskim zamku zostanie zmodernizowana ekspozycja poświęcona historii miasta, która wzbogaci się o nowe elementy aranżacyjne i modele postaci historycznych co razem sprawi, że znajdzie w niej zastosowanie koncepcja łącząca tradycyjne formy prezentacji treści w muzealnictwie (oparte o zabytki) z nowoczesnymi środkami wyrazu (infokioski i wydruki wielkoformatowe). W ramach projektu zostanie nagrany również film dokumentalny poświęcony magdeburskiej tradycji miejskiej oraz wydana książka dla dzieci w wieku od 6 do 10 lat, której celem będzie przybliżenie najmłodszym legend związanych z początkami Limanowej i Kieżmarku.

Największą część budżetu projektu pochłonie jednak komponent inwestycyjny, mianowicie remont części dachu Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej, który pozwoli na zabezpieczenie zgromadzonych w tej instytucji cennych zabytków oraz wpłynie na poprawę kondycji samego budynku dworu Marsów – będącego najstarszym obiektem murowanym w Limanowej, którego zachowane partie przyziemne datowane są na XVIII w.

Obecnie muzealnicy prowadzą prace związane z uszczegółowieniem koncepcji ekspozycyjnej, a także badaniami nad najstarszymi księgami miejskimi Limanowej – przy współpracy z Archiwum Narodowym w Krakowie, których efektem będzie uzyskanie spójnego i bogatego w szczegóły obrazu życia codziennego w tym miasteczku w XVI – XVIII w. Prawdopodobne będzie również sporządzenie wykazu mieszkańców Limanowej dla tego okresu. Otwarcie nowej wystawy nastąpi na początku 2021 r.

Przedsięwzięcie będzie dofinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa za pośrednictwem Związku Euroregion „Tatry”. Całkowita wartość mikroprojektu wynosi 135 583,52 EUR z czego 99 992,83 EUR stanowi finansowanie z Unii Europejskiej.

(Grafika przedstawia Arbor consanguinitatis – drzewo pokrewieństwa, będące częścią Księgi prawa magdeburskiego wydrukowanej w 1616 i przechowywanej w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej)