Kim był i skąd wzięła się jego czarna legenda? Polityczna biografia Becka

Winowajca polskiej klęski w XX wieku czy niesłusznie oskarżony? Ukazała się kompleksowa historia życia kontrowersyjnego ulubieńca Józefa Piłsudskiego, który przez działalność swoich rodziców jest mocno związany z Limanową.

- Józef Beck – prawa ręka marszałka Piłsudskiego, żołnierz, konspirator, dyplomata, obiekt plotek i bohater skandalu obyczajowego, a przede wszystkim centralna postać niekończących się dywagacji na temat polskiej polityki zagranicznej przed 1939 rokiem i szans na uniknięcie klęski II RP – tak opisano bohatera popularnonaukowej biografii politycznej autorstwa duetu historyków, Marka Kornata i Mariusza Wołosa. 

Publikacja ma odpowiedzieć na pytania, kim naprawdę był Beck, skąd wzięła się jego czarna legenda oraz dlaczego przegrał batalię o historyczną pamięć. 

W tomie I autorzy prezentują życie polskiego dyplomaty od czasów szkolnych, służby w Drużynach Strzeleckich i w Legionach, przez pobyt na placówce dyplomatycznej w Paryżu, aż po organizowanie przewrotu majowego, objęcie funkcji wicepremiera i głównego wykonawcy polityki zagranicznej Piłsudskiego. Tom ten kończy śmierć marszałka jako swoisty punkt zwrotny w polskich dziejach. W II tomie przedstawiono Becka już jako samodzielnego kreatora polskiej polityki na arenie europejskiej; opisano jego działalność dyplomatyczną przed wybuchem wojny, wreszcie czas kampanii wrześniowej i ostatnie lata jego życia na internowaniu w Rumunii.

W wywiadzie prowadzonym przez dziennikarza Polskiej Agencji Prasowej, autorzy publikacji byli pytani m.in. o to, jakie było największe wyzwanie podczas prac nad biografią Becka.

- Zwróciłbym uwagę na trzy kwestie. Po pierwsze, doskonale zdawaliśmy sobie sprawę z toczących się wokół tej niepospolitej postaci sporów i rozpiętości ocen – od skrajnego potępienia po stanowczą obronę. Trzeba było w takich warunkach szczególnie uważać, aby nie iść w stronę hagiografii lub paszkwilu. Dla biografa to zawsze wyzwanie. Po wtóre, problem stanowiły nierównomiernie zachowane źródła – dla niektórych okresów życia Becka nader obfite, dla innych nader skąpe. Po trzecie wreszcie, rozproszenie archiwaliów – od Moskwy po Palo Alto w Kalifornii – wskazał prof. Mariusz Wołos. 

- Po pierwsze, trzeba było poddać analizie bardzo obfity materiał archiwalny, w wielu językach, i porównywać wydobyte z niego informacje. Po drugie, niełatwo było próbować odtworzyć sposób myślenia ministra Becka. Nie robił on właściwie żadnych notatek osobistych. Nie prowadził dziennika czy diariusza. Po trzecie, historyk nie dysponuje żadnym materiałem źródłowym na temat narad ścisłego kierownictwa państwa polskiego po śmierci marszałka Piłsudskiego. Tam omawiano sprawy najważniejsze – spotykając się u prezydenta. Wiele byśmy zyskali, mając np. jakieś zapiski o tym, co mówili Beck i marszałek Edward Śmigły-Rydz. Jak wyglądał ich dialog? Tego nie zdołamy już poznać – mówił z kolei prof. Marek Kornat.