Kontrowersyjna tablica została usunięta

Limanowa. Wczoraj pracownicy IPN zdemontowali kontrowersyjną tablicę poświęconą funkcjonariuszom MO i UB, która Żołnierzy Wyklętych określała mianem „band terrorystycznych”. Symbolu „Polski Walczącej” już na niej nie było, obok pomnika pojawiły się natomiast świeże kwiaty.

Wczoraj przed południem pracownicy krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej zdemontowali tablicę, poświęconą pamięci poległych funkcjonariuszy MO i UB, która mianem „band terrorystycznych” określała żołnierzy podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, którzy działali na Limanowszczyźnie próbując stawiać opór uzależnianiu Polski od ZSRR.

Co ciekawe, po przybyciu na miejsce okazało się, że namalowany symbol „Polski Walczącej”, który pojawił się na pomniku najprawdopodobniej w miniony weekend, został zmyty, zaś w pobliżu pomnika ktoś postawił znicze i świeże kwiaty.

Zanim tablica została wykuta z pomnika przez pracowników IPN, udało nam się porozmawiać z Maciejem Korkuciem, naczelnikiem Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej w Krakowie.

- Historia nie dzieli nikogo, można się z nią pogodzić lub nie - stwierdził Maciej Korkuć. - Historię można opisywać z szacunkiem dla faktów, albo próbować podtrzymywać kłamstwa, które kiedyś były egzekwowane siłą władzy komunistycznego państwa. W każdym postkomunistycznym społeczeństwie żyją ludzie, którzy byli beneficjentami tego systemu. Są ich dzieci, które wzywając do niepamięci, walczą tak naprawdę o swoją pamięć, o podtrzymanie propagandowych mitów i kłamstw historycznych. My, i jako urzędnicy, i jako naukowcy, jesteśmy zobowiązani do pokazywania faktów takimi, jakie były - zaznaczył. - Takich pomników w różnych miejscach Polski jest jeszcze dużo. A problemem dla państwa powinno być istnienie choćby jednego. Powinniśmy dążyć do tego, żeby przywracać szacunek do tych, którzy walczyli z Niemcami i do tych, którzy walczyli z komunizmem. Powinniśmy tez przywracać szacunek dla niewinnych ofiar obu systemów totalitarnych. I to nie jest przejaw naszej chęci czy dobrej woli, to jest naszym obowiązkiem obywatelskim.

- Warto pamiętać, że tutaj nie ma pochówków. Ta tablica została umieszczona po to, żeby być elementem propagandy zgodnej z ideologią ówczesnej władzy. Miała spełniać funkcję dezinformacji, manipulacji historią. To pamiątka po haniebnej przeszłości - mówi dr Maciej Korkuć. - Jak na ironię, ta tablica jest umieszczona tuż obok mogił żołnierzy podziemia niepodległościowego, którzy byli ofiarami UB. Między innymi Wojciech Dębski ps. „Bicz”. W 1945 roku został on aresztowany przez UB i jak mamy to dobitnie wyszczególnione w dokumentach, w limanowskiej siedzibie UB został zatłuczony kijami podczas przesłuchania - przypomina.

Wojciech Dębski „Bicz” został wtedy pochowany w pobliżu budynku UB (przy ul. Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej), dwa lata później za sprawą protestów i interwencji mieszkańców miasta, dowódca oddziału partyzanckiego spoczął w uświęconej ziemi – na limanowskim cmentarzu.

- Ta tablica, którą tutaj ustawiono, była de facto urągowiskiem dla pochowanych w pobliżu ofiar UB. Poza Wojciechem Dębskim leżą tam dwaj inni partyzanci (Antoni Mruk „Guzik” i Franciszek Miśkowiec, żołnierze Armii Krajowej – przyp. red.), którzy zginęli w czasie odbijania uwięzionych żołnierzy Armii Krajowej z aresztu przy Powiatowym Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Limanowej - tłumaczy Maciej Korkuć. - Funkcjonariusze UB, którzy są tu wyszczególnieni, byli częścią zbrodniczej formacji i zbrodniczego ustroju. Są wśród nich ludzie, których znamy z faktów historii i wiemy, że byli bezpośrednimi wykonawcami zbrodni. Nie tylko zbrodniczych rozkazów, gdyż z własnej inicjatywy mordowali ludzi.

Wśród nazwisk wypisanych na tablicy widnieje nazwisko Tadeusza Lecynia. Jak powiedział nam historyk dr Maciej Korkuć, w czasie wojny był to członek oddziału Ludowej Straży Bezpieczeństwa, dowodzonego przez Wojciecha Dębskiego ps. „Bicz”. Po wojnie przeszedł jednak do struktur Urzędu Bezpieczeństwa, gdzie wykazał się wyjątkową „gorliwością”.

- Wiemy o tym, że Tadeusz Lecyń osobiście zamordował Genowefę Kruczkównę, która w latach okupacji niemieckiej prowadziła zespół szpitalików polowych, była też we władzach Ludowego Związku Kobiet. W tych szpitalikach mnóstwo partyzantów dochodziło do zdrowia, uratowała więc życie wielu osobom. Co ciekawe, wśród tych ocalonych był również Lecyń, który ranny właśnie dzięki opiece Kruczkówny wrócił do sił. W roku 1945, kiedy UB poszukiwało osób związanych z niepodległościowym podziemiem, Lecyń podszedł do rannej Genowefy Kruczkówny i osobiście ją zastrzelił - mówi historyk. - W czasie, kiedy rozbijano areszt Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Limanowej, w 1945 roku, Tadeusz Lecyń stanął po stronie tych, którzy bronili posterunku, a więc definitywnie stanął po stronie UB. Partyzanci z podziemia poakowskiego tego samego roku wykonali na Lecyniu wyrok śmierci. Miało to miejsce w jednej z restauracji w centrum Limanowej. Był to wyrok podziemia niepodległościowego na „gorliwym” funkcjonariuszu Urzędu Bezpieczeństwa.

Pracownicy IPN-u podczas demontażu tablicy natrafili na kolejną niespodziankę – płytę styropianu, który w czasach, gdy pomnik umiejscowiono na cmentarzu, w Limanowej z pewnością nie był jeszcze dostępny. Oznacza to, że o pomnik dbano również w późniejszych latach.

Gdy w kwaterze wojskowej prowadzono prace, na cmentarnej alejce zatrzymał się jeden z mieszkańców Limanowej. Starszy mężczyzna powiedział nam, że jest bardzo zadowolony z tego, że pomnik zniknie.

- Od dawna się mu przyglądam, wiem że wielu mieszkańców, tak jak mnie, drażnił ten wyraz chwały dla funkcjonariuszy UB. Cieszę się, że młode pokolenie zajęło się tą sprawą - mówił na temat pomnika. - Wojciecha Dębskiego nie znałem osobiście, ale doskonale znam jego historię, którą w domu opowiadał mi tata i jego bracia. Wszyscy walczyli w AK. A sam, choć byłem dzieckiem, pamiętam widok więźniów w budynku UB - wspominał.

Tablicę udało się wymontować w całości. Teraz trafi do magazynu IPN, a w przyszłości, jak powiedział nam dr Maciej Korkuć, być może stanie się eksponatem, który będzie pokazywany jako przykład działania komunistycznej propagandy.