Legendarny kwiat paproci - starosłowiański przedmiot pożądania
Legendarny kwiat paproci - starosłowiański przedmiot pożądania, którego kult przekazywano z pokolenia na pokolenie i który stał się inspiracją dla wielu ludowych zwyczajów, głównie tych związanych z Nocą Kupały - może być w rzeczywistości gametofitem lub skupiskiem liści zarodnionośnych różnych gatunków paproci.
Kwiat paproci, inaczej kwiat perunowy - to w słowiańskich wierzeniach legendarny przedmiot pożądania, kwitnący tylko raz w roku - w noc przesilenia letniego, czyli Noc Kupały. Czas ten wyznaczał początek lata. Celebrowano go tańcem, śpiewami, paleniem magicznych ziół i tradycyjnymi zabawami. Młodzi chłopcy skakali przez ogień, oblewali się wodą, a dziewczęta zbierały zioła i puszczały wianki na wodę. Wspólnie odstraszano mityczne czarownice, palono ogniska i szukano kwiatu paproci. Znalazcy miał on zapewnić bogactwo i dostatek, jednak nikt go nigdy nie odnalazł.
Choć wszyscy wiedzieli, że poszukiwanie kwiatu paproci to tylko zabawa, a on sam jest mitem, naukowcy zidentyfikowali kilka gatunków roślin i struktur, które mogą pasować do opisu znanego z ludowych wierzeń.
Instytut Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk przywołał przykład postaci Seweryna Udzieli, XIX-wiecznego etnografa, badacza i popularyzatora folkloru małopolskiego, który poświęcił kwiatowi paproci osobną stronę w wydanym przez siebie „Zielniku”.
Zobacz również:Badacz zamieścił legendę na karcie zatytułowanej "Filices – paprocie”, opatrując ją zdjęciem liścia nerecznicy samczej (Dryopteris filix-mas (L.) Schott). Obok dokonał następującego wpisu: „Kwitnie o północy w wigilię Św. Jana Chrzciciela z 23 na 24 czerwca. Kwiat ma niewielki, świecący, jak gwiazdka i pokazujący się tylko na jedną chwilę. Kto go posiądzie, ten widzi wszystkie skarby ukryte w ziemi i może je dobywać. Jednakże kwiat paproci trudno zdobyć, bo bronią go złe duchy” - podał instytut na stronie internetowej.
Nerecznica samcza to bardzo pospolity w polskich lasach gatunek. Z botanicznego punktu widzenia paprocie jako rośliny zarodnikowe nie mają kwiatów, a do rozmnażania służą im produkowane w zarodniach zarodniki. Jednak w ich cyklu rozwojowym następują po sobie pokolenia sporofitu i gametofitu (przedrośla). Te pierwsze są bezpłciowe, drugie płciowe, tworzące haploidalne gamety (męskie i żeńskie), z których po połączeniu powstaje diploidalna zygota. Gametofity czasami tworzą charakterystyczne, plechowate lub bulwiaste struktury, które teoretycznie mogły być uznawane za prymitywny kwiat.
Gametofit nerecznicy jest jednak zwykle bardzo mały i niepozorny, ma zaledwie kilka milimetrów wielkości i szybko zamiera. Dopiero wyrastający z niego sporofit jest tą formą paproci, którą wszyscy dobrze kojarzymy. Dlatego niekoniecznie jest to najszczęśliwszy wybór na potencjalny kwiat paproci.
Są jednak paprocie, które pasują do tego dużo bardziej. Niektóre gatunki tych roślin wytwarzają bowiem okazałe liście (kłosy) zarodnionośne, zwane sporofilami, które zbierają się w coś na kształt gron kwiatowych. Jednym z takich gatunków jest długosz królewski. Ma on bardzo duże, charakterystyczne kłosy zarodnionośne wyrastające na końcach liści i przypominające kwiatostany nawłoci.
Kolejnymi kandydatami na kwiat paproci mogą być rozmaite gatunki podejźrzonów, np. księżycowy, lancetowaty, marunowy, itp. oraz nasięźrzałów. Ich liście formują się w mięsiste, piękne kłosy, czasami nawet wyrastające z długiej szypułki, przez co jeszcze bardziej wydają się być odrębną od liścia strukturą. Wart uwagi jest również pióropusznik strusi, w którego centralnej części wyrastają obfite, brązowe liście zarodnionośne, wyraźnie oddzielone od reszty rośliny.
Dodatkową ciekawostką jest fakt, iż naukowcy przyjmują, że kłosy zarodnionośne mogą być ewolucyjnymi „przodkami” prawdziwych kwiatów.
(Źródło: Nauka w Polsce, Katarzyna Czechowicz)
Może Cię zaciekawić
Wojewoda małopolski: zakończyliśmy wypompowywanie wody w ostatniej gminie
"Dziś zakończyliśmy akcję wypompowywania wody w ostatniej jednostce samorządu terytorialnego – w godzinach popołudniowych w gminie Brzeszcze" ...
Czytaj więcejTusk: dzisiaj przedstawię pełnomocnika rządu ds. odbudowy po powodzi
"Dzisiaj przedstawię pełnomocnika rządu ds. odbudowy - mówię w skrócie, ale wiadomo, o co chodzi. Będzie to ogrom zadań, przekraczający możl...
Czytaj więcejPijany ojciec opiekował się dzieckiem
Jurecka zrelacjonowała, że policjanci otrzymali zgłoszenie o mężczyźnie, który zataczając się prowadził małe dziecko. „Okazało się, ż...
Czytaj więcejPremier: Namierzono człowieka przebranego za wojskowego, który informował o wysadzaniu wałów
Premier w czwartek podczas sztabu kryzysowego we Wrocławiu mówił o pojawianie się w mediach społecznościowych fałszywych informacji o tym, jako...
Czytaj więcejSport
Klaudia Zwolińska z brązowym medalem Mistrzostw Świata!
Pochodząca z Kłodnego (gmina Limanowa) Klaudia Zwolińska zdobyła przed chwilą brązowy w Mistrzostwach Świata w kajakarstwie górskim (K1) ...
Czytaj więcejSławomir Jasica medalistą Mistrzostw Europy
- Mistrzostwa Europy to dla mnie w tym roku najważniejsza impreza sportowa, do której się przygotowywałem, ale oczywiście nie obyło się bez prz...
Czytaj więcejDwa wzmocnienia Limanovii
Z Sandecji Nowy Sącz do limanowskiej drużyny przeszedł Michał Palacz (19 lat, pomocnik lub obrońca). Młodszy brat Kamila Palacza, który jest kl...
Czytaj więcejCudzoziemcy spoza Unii Europejskiej w piłkarskich rozgrywkach lig regionalnych
Dopuszcza się równoczesny udział jednego dodatkowego zawodnika (z kontraktem profesjonalnym) spoza obszaru Unii Europejskiej po regulamin...
Czytaj więcejPozostałe
Od poniedziałku rusza wojskowa operacja "Feniks"
Od poniedziałku rusza operacja "Feniks", mająca na celu wsparcie odbudowy na terenach powodziowych - powiedział w TVN24 generał Wiesław Kukuła, ...
Czytaj więcejKolejny dzień walki z powodzią; kulminacja fali na Odrze we Wrocławiu
Czoło fali wezbraniowej na Odrze minęło już Opole, nie wyrządzając szkód w mieście. Według opublikowanych w czwartek nad ranem najnowszych d...
Czytaj więcejTusk: w razie potrzeby rząd wprowadzi ceny urzędowe na niektóre produkty
Jak zaznaczył Tusk w czasie posiedzenia powodziowego sztabu kryzysowego we Wrocławiu, otrzymał informację, że "w Kłodzku wszystko co jest najbar...
Czytaj więcejPremier: kredyty mieszkaniowe powodzian przez 12 miesięcy będą umorzone
"Będziemy spłacali przez 12 miesięcy raty kredytu - my jako państwo, poprzez Fundusz Wsparcia Kredytobiorców" - zapowiedział szef rządu. Podkr...
Czytaj więcej- Wojewoda małopolski: zakończyliśmy wypompowywanie wody w ostatniej gminie
- Tusk: dzisiaj przedstawię pełnomocnika rządu ds. odbudowy po powodzi
- Pijany ojciec opiekował się dzieckiem
- Premier: Namierzono człowieka przebranego za wojskowego, który informował o wysadzaniu wałów
- Od poniedziałku rusza wojskowa operacja "Feniks"
Komentarze (0)