Limanowa – XII 1914 Bitwa trzech cesarzy

Powyższy tytuł może wydać się dla niektórych z Państwa megalomanią na użytek lokalnego patriotyzmu, albo też nadinterpretacją faktów historycznych. A jeżeli już, to czegóż nie robi się dla ukochanego rodzinnego miasta? Tak czy owak, dla mnie nie ma w tych słowach ani krzty przesady.

Gwoli przypomnienia, na miejsce tej najsłynniejszej bitwy tercetu koronowanych głów, stoczonej – jak powszechnie wiadomo – pod Austerlitz, zresztą też w grudniu (dokładnie 2 grudnia 1805 roku), osobiście stawiło się tylko dwóch: Cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte i car Aleksander I. Cesarz Austrii Franciszek II „czuł pismo nosem”, co mu wyszło na dobre, bo oszczędził sobie wątpliwej przyjemności rejterady z pola walki. Albowiem w owym czasie monopol na zwycięstwa miał Bóg Wojny – Napoleon. Zasłużenie czy nie, Austerlitz na zawsze kojarzy się z bitwą trzech cesarzy.

Równo sto dziewięć lat później rozpoczęła się operacja limanowsko-łapanowska. Chociaż pod Limanową ważyły się losy trzech potężnych imperiów, żaden z ówcześnie im panujących pomazańców Bożych nie stawił się tu osobiście. Nota bene telegraf i radiostacja umożliwiały błyskawiczne przesyłanie rozkazów. Oddelegowali natomiast  na limanowski teatr wojenny swoich najzdolniejszych generałów. I tak, w kolejności alfabetycznej –jak nakazuje polityczna poprawność- cesarz Franciszek Józef I, król Węgier, Czech i Jerozolimy (tudzież innych ziem i tytułów) skierował tu gen. piechoty (broni) Josefa Rotha, który siłami grupy armijnej zaatakował z rejonu Chabówki i Mszany Dolnej. Car Rosji i tytularny król Polski, Mikołaj II Romanow, detaszował utalentowanego gen. Aleksieja Aleksiejewicza Brusiłowa, który na czele swojej 8.Armii atakował na odcinku podkarpackim, usiłując obejść od południa Twierdzę Kraków i wedrzeć się na Górne Węgry (Słowacja), Czechy i Śląsk. W sukurs przyszedł mu mniej bystry, acz ambitny i żądny sławy gen. Radko Dimitriew, Bułgar w służbie cara, ze swą 3.Armią, szturmującą Kraków. Natomiast cesarz Niemiec i król Prus, Wilhelm II Hohenzollern, dyslokował do Galicji z frontu zachodniego, 47. pruską dywizję piechoty (w sile 12. tysięcy karabinów) pod dowództwem gen. Alfreda von Bessera. W szeregach
tejże dywizji, wprawdzie rezerwowej, ale o wysokiej wartości bojowej, walczyło wielu Polaków z Wielkopolski i potomków polskich emigrantów z Saksonii. Prusacy atakowali pozycje rosyjskie na kierunku: Leszczyna-Muchówka-Rajbrot-Żegocina. Szacuje się, że w walkach wzięło udział 82 000 żołnierzy sił sprzymierzonych oraz ponad 110 000 żołnierzy rosyjskich.

O powodzeniu operacji zadecydowała-zwycięska dla sprzymierzonych– bitwa pod Limanową, toczona od 6 do 12 grudnia. Na krótkim odcinku frontu od Golcowa, przez Jabłoniec, do Chłopskiej Góry, zwarły się ze sobą w śmiertelnej walce wręcz dwie dywizje. Od Kaniny atakowała czterema pułkami 15. carska dywizja piechoty z Odessy, z VIII. Korpusu 8.Armii Brusiłowa. Wspomnianych pozycji broniła 10. elitarna dywizja kawalerii z Budapesztu, siłami trzech liniowych pułków cesarsko-królewskich huzarów: 9.regimentu huzarów grafa Nádasdy z Sopronia, 10.regimentu huzarów Friedricha Wilhelma III króla Prus z Székesfehérváru i 13.regimentu huzarów Jazygów i Kumanów. Wspierały ją: pododdział 3.pułku huzarów honvedu z Szegedu i słabe siły piechoty landwery, honvedu i landszturmu. W rozstrzygającym boju o strategiczne wzgórze jabłonieckie poległ –walczący na pierwszej linii- oberst Othmar Muhr, bohaterski dowódca huzarów Nádasdy’ego. Cesarz przyznał mu Krzyż Rycerski i tytuł szlachecki
z predykatem: von Limanowa. Głównodowodzący kontrofensywą, gen.Roth, został  podniesiony do wyższego stanu szlacheckiego z tytułem: Ritter (rycerz) von Limanowa-Łapanów. W Budapeszcie, ku czci walecznych huzarów z 10.dywizji, jeden z placów otrzymał nazwę Limanowa tér. A także ulice. Istnieją do dzisiaj, co stwierdziłem naocznie i utrwaliłem w obiektywie podczas tegorocznego pobytu na Węgrzech.

Na rewersie pamiątkowej odznaki 47.dywizji pruskiej, noszącej miano „żelaznej” (Eiserne Division), upamiętniono jej szlak bitewny. Na honorowym pierwszym miejscu widnieją: Verdun i Limanowa.

Cóż można jeszcze dodać …?  W najbliższą niedzielę, 11 grudnia, o godz.11.00, na Jabłońcu odbędą się uroczyste
obchody 97. rocznicy bitwy, organizowane-pod patronatem Burmistrza Miasta Limanowa-przez Urząd Miejski i Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe „Ziemia Limanowska”. Serdecznie zapraszam wszystkich, którym leży na sercu troska o pamięć.

Bądźmy dumni z dziedzictwa Wielkiej Wojny i wykorzystajmy je do wszechstronnej  promocji naszego miasta.