Na cmentarzu wojennym odbudują krzyż o niespotykanej konstrukcji

Stara Wieś. Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu rozpatrzył pozytywnie wniosek złożony przez gminę Limanowa w ramach programu "Groby i cmentarze wojenne w kraju". Na realizację zadania polegającego na odtworzeniu krzyża pomnikowego i niezbędne prace konserwatorskie na cmentarzu wojennym nr 369 w Starej Wsi-Golcowie zostało przyznane dofinansowanie w wysokości 96 tys. zł.

Celem programu "Groby i cmentarze wojenne w kraju" jest wspieranie opieki nad grobami i cmentarzami wojennymi na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiącymi materialne świadectwo kluczowych wydarzeń z historii Polski związanych z walką i męczeństwem, a także wspieranie prowadzenia działań naukowych upowszechniających wiedzę na temat tych wydarzeń.

Zadanie ma głównie na celu odtworzenie krzyża pomnikowego, który pierwotnie znajdował się na cmentarzu wojennym nr 369 w Starej Wsi - Golcowie. W ramach projektu przewidziana jest odbudowa od postaw krzyża pomnikowego, który pierwotnie znajdował się na cmentarzu, lecz uległ całkowitemu zniszczeniu i usunięciu. Krzyż pomnikowy jest wyjątkowy ze względu na swoją niespotykaną konstrukcję i rozmiary. 

- Obecność krzyża będzie już ze znacznej odległości sygnalizować w krajobrazie obecność zabytkowego cmentarza. Cmentarze wojenne posiadają główne miejsce jak np. kaplica, pomnik, lub właśnie krzyż, w związku z czym podejmowane są próby odtworzenia krzyża pomnikowego, który pierwotnie znajdował się na cmentarzu i stanowił jego główny akcent – informuje Urząd Gminy Limanowa.

Konferencja w Limanowej: „Dajmy dzieciom znowu chcieć” – Edukacja, która dodaje skrzydeł ​Zmarła Maria Jaworska

Zadanie to ma na celu również renowację nagrobków znajdujących się na cmentarzu oraz zabytkowego przydrożnego znaku, który wskazywał w jakim kierunku znajduje się cmentarz.

Niestety nie można stwierdzić, kiedy krzyż został całkowicie zlikwidowany. W momencie wpisania cmentarza do rejestru zabytków, w 1989 roku, krzyż już z całą pewnością nie istniał. Według dokumentacji historyczno-odtworzeniowej, opracowanej w 2015 r. przez Jerzego Drogomira na podstawie archiwalnych szkiców, można stwierdzić, że krzyż pomnikowy posiadał niespotykaną konstrukcję i rozmiary. Był wysoki na 10,35 m, a rozpiętość ramion wynosiła ok. 4 m. Jego konstrukcja również wyróżniała się na tle innych znanych krzyży pomnikowych. 

Ponadto, założeniem tego zadania jest odnowienie nagrobków, które wymagają podstawowych prac konserwatorskich, jak również renowacja drogowskazu znajdującego się w niedalekiej odległości od cmentarza (za przystankiem przy drodze głównej). Cmentarz wojenny w Starej Wsi położony jest na wschodnim stoku góry Golców (752 m n.p.m.), na wysokości między 710 a 715 m n.p. Obok cmentarza biegnie niebieski szlak turystyczny. Powierzchnia cmentarza to 0,0600 ha. Na cmentarzu znajdują się groby poległych w walkach o niepodległość i zjednoczenie Pastwa Polskiego, osób wojskowych, poległych lub zmarłych z powodu działań wojennych bez względu na narodowość - na cmentarzu pochowano żołnierzy armii austro-węgierskiej i rosyjskiej, walczących na tym terenie pod koniec 1914 roku, podczas działań związanych z Bitwą pod Limanową. Na cmentarzu w 16 grobach pojedynczych i 10 masowych, spoczywa 76 poległych - 47 żołnierzy z armii austro-węgierskiej (w tym 15 znanych) oraz 32 z armii rosyjskiej (wyłącznie nieznanych).

- Cmentarz wojenny nr 369 w Starej Wsi Golcowie ma duże znaczenie kulturalne w gminie Limanowa. Jest to jedyny cmentarz wojenny, który znajduje się na terenie gminy. Uczniowie miejscowej szkoły podstawowej cyklicznie odwiedzają cmentarz, co stanowi dla nich pewien element zakrojonego na szeroką skalę programu wychowania patriotycznego dzieci i młodzieży w gminie Limanowa, który jest aktualnie realizowany we wszystkich gminnych szkołach. Nieopodal cmentarza przebiega niebieski szlak turystyczny, jeden ze szlaków wiodących przez Beskid Wyspowy, którym w ciągu roku bardzo tłumnie wędrują turyści, nie tylko z naszego regionu - podkreśla wójt gminy Limanowa Jan Skrzekut - Mieszkańcy wielokrotnie prosili mnie o interwencję w sprawie przywrócenia krzyża i renowacji cmentarza. Jestem bardzo zadowolony, że środki na powyższe działania udało nam się w końcu pozyskać, tym bardziej że stanowią one, aż 80 % całości inwestycji. Cieszę się, że cmentarz odzyska swój pierwotny wygląd, nadając wyższą rangę historycznym wydarzeniom i przyczyni się do wzrostu świadomości oraz patriotyzmu wśród mieszkańców.

(Źródło/fot.: UG Limanowa)