Nagrody im. ks. Musiała rozdane

Prof. Jan Małecki jest historykiem, emerytowanym profesorem Uniwersytetu Ekonomicznego i jego byłym rektorem. Na Uniwersytecie Jagiellońskim był jednym z pionierów nauczania o historii polskich Żydów. Już w 1983 roku rozpoczął cykl otwartych wykładów na ten temat, które cieszyły się dużym zainteresowaniem. Jego badania zaowocowały wieloma publikacjami w języku polskim i angielskim. Przez wiele lat przewodniczył Komisji Historii i Kultury Żydów w Polskiej Akademii Umiejętności.

- Profesor podejmując w swoich badań naukowych tematykę dziejów gospodarczych kraju, nie mógł pominąć wątku żydowskiego. Jak sam wspomina, jeszcze przed transformacją ustrojową 1989 roku przekazywał młodzieży pogłębioną wiedzę historyczną na przykład o rozwoju gospodarczym drugiej Rzeczypospolitej i o pomijanych wówczas sprawach, takich jak problem mniejszości narodowych. Tak więc, obok profesorów Jerzego Wyrozumskiego i Tomasza Gąsowskiego, należy profesora Małeckiego zaliczyć do pionierów działalności dydaktycznej w dziedzinie historii Żydów polskich - powiedział w laudacji rektor UJ prof. Wojciech Nowak.

W swoim wystąpieniu przypomniał również mniej znany fakt z życia prof. Jana Małeckiego. Laureat brał udział w elitarnych seminariach naukowych, które organizował papież Jan Paweł II w Castel Gandolfo. Dyskutowano na nich o najważniejszych problemach współczesności, ale w oparciu o przeszłe dzieje. Na ostatnim z nich w roku 2003 wygłosił referat O czasie w badaniach historycznych i odpowiedzialności historyka.

- Profesor Jan Małecki zawsze chętnie dzielił się swą wiedzą z innymi, a ostatnio także swoim księgozbiorem, z którego judaikami obdarzył między innymi nasz uniwersytecki Instytut Judaistyki. Jest człowiekiem otwartym. Cechuje go skromność i pracowitość. Uhonorowanie go jest wyrazem wielkiego uznania dla jego zasług na rzecz propagowania dialogu i współpracy chrześcijańsko-żydowskiej i polsko-żydowskiej oraz wiedzy z dziedziny historii Żydów w Polsce - dodał na zakończenie rektor UJ.

Laureat dziękując za przyznane mu wyróżnienie, podkreślił, że miał okazję poznać osobiście ks. Stanisława Musiała.

Drugi laureat - prof. Aleksander Skotnicki - jest lekarzem, kierownikiem Katedry Hematologii UJ Collegium Medicum i ordynatorem Kliniki Hematologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Aktywnie działa na rzecz współpracy chrześcijańsko-żydowskiej i pamięci o dziedzictwie kultury żydowskiej w Krakowie. Jest twórcą i prezesem Stradomskiego Centrum Dialogu, które od 2008 roku zajmuje się opisywaniem wielopokoleniowych losów żydowskich mieszkańców Polski i Krakowa poprzez wystawy, publikacje, warsztaty czy wykłady.

- Prof. Aleksander Skotnicki pisze książki, organizuje wystawy i jeździ po świecie dokumentując losy społeczności żydowskiej w Polsce. Działania te mają imponujący zasięg i skuteczność. Czasem trudno uwierzyć, że są dziełem jednego człowieka - i to człowieka tak bardzo zajętego - lekarza, uczonego. Dzięki jego pracy poznaliśmy między innymi nowe fakty dotyczące Fabryki Schindlera. Dowiedzieliśmy się, że pracowali tam także Polacy, którym groziła wywózka na roboty przymusowe do Niemiec. Profesor Skotnicki przyczynił się też w dużej mierze do zbudowania rzetelnego obrazu dokonań Oscara Schindlera, pomógł nam spojrzeć na jego postać oczyma krakowian ocalonych z Holokaustu - powiedział w laudacji prof. Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa.

Zdaniem prof. Aleksandra Skotnickiego przyznana mu nagroda służy nie tylko jej laureatom, a przede wszystkim pamięci jej patrona, wielkiego krakowianina, cieszącego się wielkim autorytetem całym świecie. - Dedykuję ją dwóm osobom. Mojej babci Annie Sokołowskiej, która za ratowanie swoich byłych uczniów żydowskiego pochodzenia zapłaciła życiem. Drugą postacią jest mój mistrz i wspaniały nauczyciel profesor Julian Aleksandrowicz, który nauczał nas budowania mostów - przyznał.

Podczas piątkowej uroczystości Klub Chrześcijan i Żydów 'Przymierze' poinformował o przyznaniu pośmiertnie nagrody im. ks. Stanisława Musiała Joannie Brańskiej, historykowi sztuki, która przez wiele lat pracowała w Bibliotece Narodowej, gdzie zajmowała się judaikami. Zmarłą 17 października 2015 roku uhonorowano za pracę na rzecz dialogu chrześcijańsko-żydowskiego i polsko-żydowskiego oraz za pielęgnowanie pamięci o polskich Żydach i ich kulturze.

Nagroda im. księdza Stanisława Musiała została ustanowiona w 2008 roku przez krakowski Klub Chrześcijan i Żydów 'Przymierze', a fundatorami nagród są Prezydent Miasta Krakowa Profesor Jacek Majchrowski, rektor UJ prosfor Wojciech Nowak. W ubiegłych latach jej laureatami byli: Jan Błoński, Miasto i Gmina Chmielnik, Joanna Tokarska-Bakir, Bogdan Białek, Bożena i Jerzy Wyrozumscy, Tomasz Pietrasiewicz i Ośrodek 'Brama Grodzka - Teatr NN' w Lublinie, Anna Lebet-Minakowska, ks. Manfred Deselaers, Stefan Wilkanowicz, nieformalna Grupa Przyjaciół z Olkusza, prof. Stanisław Krajewski, Mirosław Skrzypczyk, a przed rokiem ks. Romuald Jakub Weksler-Waszkinel oraz Zofia Radzikowska. O wyborze nagrodzonych decyduje kapituła, której przewodniczy rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, a zasiadają w niej przedstawiciele głównych krakowskich instytucji i środowisk, w tym żydowskiej i chrześcijańskiej społeczności Krakowa.

W uroczystości wręczenia nagrody wzięło udział wielu wybitnych intelektualistów zarówno z kraju jak i zagranicy, a także duchownych – m.in. biskup Grzegorz Ryś oraz rektor Akademii Ignatianum w Krakowie ks. prof. dr hab. Józef Bremer , którzy ciepło wspominali postać jezuity, a także ludzi świeckich, przyjaciół ks. Musiała, z którymi był bardzo emocjonalnie związany. Była również min. siostra ks. Stanisława - Maria Sułkowska z synem Eugeniuszem oraz Jacenty Musiał – kuzyn z Łososiny Górnej.

Ks. Stanisław Musiał przyszedł na świat 1 maja 1938 roku w Łososinie Górnej k. Limanowej w wielodzietnej rodzinie chłopskiej. Pragnąc zapewnić zdolnemu dziecku dalszą edukację jedna z nauczycielek Maria Odziomek – siostra byłego dyrektora Szkoły Podstawowej Stanisława Odziomka, znanego legionisty, rozesłała listy do pięciu zgromadzeń zakonnych z prośbą o przyjęcie 12-latka, który marzył od najmłodszych lat, aby zostać kapłanem. Jako mały chłopiec trafił do Zakonu Jezuitów w Nowym Sączu. Po jego zlikwidowaniu w 1952 r. przez komunistów przygotowywał się do matury i nowicjatu w Zakonie Jezuitów w Starej Wsi k/Brzozowa. 15 sierpnia 1952 r. przywdział zakonny jezuicki habit. Ze względu na młodzieńczy wiek stolica apostolska musiała wydąć specjalną dyspensę. W 1957 r. zdał maturę i rozpoczął studia filozoficzne w Krakowie i teologię w Warszawie. Następnie wyjechał na dalsze studia do Rzymu i Monachium. Znalazł tam uznanie wśród sfer intelektualnych ośrodków uniwersyteckich zachodniej Europy. Spotykał się z najwybitniejszymi autorytetami w dziedzinie filozofii, historii sztuki i teologii z Niemiec (mając szerokie kontakty z wybitnym teologiem prof. Ernesto Grassim), Austrii, Szwajcarii i Włoch. W roku 1965 studiował na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim. Zdobywał wiedzę pod kierunkiem prof. Antona Hilckmana. Za granicą przebywał prawie dwadzieścia lat. Doskonale znał kilka języków obcych. W latach 1972-1973 współpracował z Polską Sekcją Radia Watykańskiego, a w 1977 roku pracował tam na stanowisku redaktora. Był też wieloletnim publicystą „Tygodnika Powszechnego”. Od 1981 r. był członkiem redakcji, a w latach 1990-1991 zastępcą redaktora naczelnego tygodnika. W latach 1989-1990 był dyrektorem Wydawnictwa WAM w Krakowie oraz przełożonym wspólnoty Domu Pisarzy przy Wydawnictwie. Członek Komisji Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem. Został m.in. laureatem pierwszego „Grand Press” w kategorii publicystyki (nagroda miesięcznika „Press”) za artykuł Czarne jest czarne (1997 r.), w którym apelował, by hierarchia Kościoła zareagowała na antysemickie wypowiedzi niektórych duchownych. Zasiadał w jury Nagrody Literackiej Nike. Pośmiertnie Wydawnictwo Literackie opublikowało Notatnik ks. Stanisława Musiała. Jezuita w wytartym swetrze (2009), a jezuickie Wydawnictwo WAM Listy ks. Stanisława Musiała do Rodziny (2010). Zmarł 5 marca 2004 r. Pogrzebową Mszę Świętą w kościele Ojców Jezuitów sprawował arcybiskup metropolita krakowski Franciszek Macharski. Jego pogrzeb był manifestacją, w której uczestniczyło tysiące wiernych z całego świata. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Za trumna szli m. in. kardynał Franciszek Macharski, setki duchownych różnych wyznań, wybitni intelektualiści oraz ludzie odrzuceni przez los, bezdomni z przytułków dla ubogich, którym pomagał do końca życia. W pogrzebie brali również udział min. Władysław Pazdan - Wójt Gminy Limanowa, Józef Oleksy – Przewodniczący Rady oraz licznie przybyła rodzina i mieszkańcy Łososiny Górnej oraz Limanowej. Przez wielu wybitnych intelektualistów uważany był za „Proroka”. Pisano o nim: żarliwy w szukaniu prawdy, odważny polemista, wielki orędownik tolerancji i dialogu w stosunkach polsko-żydowskich. Cechowała go niebywała prostota, ogromne ciepło oraz empatia w stosunku do drugiego człowieka, zwłaszcza samotnego, chorego, ubogiego. Pytany o to: „Jaki będzie Kościół XXI wieku?” odpowiadał: „Będzie - mam nadzieję - Kościołem skierowanym w stronę ludzi, a nie w stronę doktryny, czyli walki o precyzję doktrynalną, i to w dodatku z wykluczeniami i potępieniami. Jedno wydaje się oczywiste: musi to być Kościół optymizmu i radości”. Rada Miasta Limanowa w uznaniu zasług ks. Stanisława Musiała podjęła w 2005 roku uchwałę o nadaniu jego imienia ulicy w Limanowej- dzielnica Łosinna Górna.

(Na podstawie/fot.: UJ i GBP w Starej Wsi)