Nowy program ochrony powietrza

Województwo Małopolskie rozpoczęło prace nad nowym Programem ochrony powietrza (POP), którego celem jest osiągnięcie w roku 2023 poziomu zanieczyszczeń atmosferycznych dopuszczalnych wg polskich i unijnych norm.

- Aby liczyć się ze zdaniem mieszkańców regionu i możliwościami samorządów, zdecydowaliśmy na dwa etapy konsultacji - mówi wicemarszałek Małopolski Tomasz Urynowicz.

Pierwszy z nich, poprzedzony spotkaniami z ekspertami, odbył się w dniach 10-20 stycznia br. w różnych miastach Małopolski i miał formę spotkań terenowych (m.in. Nowy Targ, Kraków, Tarnów, Nowy Sącz, Chrzanów). Założenia Programu omawiano także na spotkaniach organizowanych z inicjatywy niektórych gmin, np. Bochni, Gorlic czy Kocmyrzowa-Luborzycy. Łącznie w spotkaniach udział wzięło ok. 450 osób – przedstawicieli samorządów lokalnych, przedsiębiorców, naukowców, rolników, organizacji pozarządowych i mieszkańców. Każdy mógł zgłosić uwagi do założeń Programu także drogą elektroniczną. Skorzystało z tego 450 podmiotów, przesyłając poparcie, ale także sugestie do konkretnych zagadnień. 

Propozycje działań w ramach nowego Programu ochrony powietrza 

Pompy hydroforowe. Na co zwrócić uwagę przy wyborze? Jak zmienić codzienne dojazdy w przyjemność dzięki hulajnodze elektrycznej?

Wybrane obowiązki gmin:

• Od 1 stycznia 2021 r. finansowanie ze środków publicznych kotłów na biomasę, natomiast od 1 stycznia 2022 r. tylko kotłów o emisji do 20 mg/m³. Pozostaje możliwość instalacji kotłów w standardzie ekoprojektu (wyższa emisja) ze środków własnych.
• Wprowadzenie nowych uchwał antysmogowych tylko dla gmin, które wyrażą taką chęć w ramach konsultacji.
• Rekomendowane przeznaczenie co najmniej 1% dochodów własnych gminy na dopłaty do: wymiany kotłów, instalacje OZE, termomodernizację, prowadzenie kontroli, itp.
• Zapewnienie przez każdą gminę kontroli w ciągu 1 dnia roboczego od zgłoszenia. Możliwe prowadzenie kontroli przez straże gminne, pracowników urzędu lub przy współpracy z policją. Planowane jest wsparcie na doposażenie straży międzygminnych ze środków RPO 2021-2027.
• Zatrudnienie ekodoradców we wszystkich gminach i utworzenia punktów obsługi programu Czyste Powietrze. Planowane wsparcie finansowe ze środków RPO 2021-2027.
• Przeprowadzenie inwentaryzacji co najmniej 90% budynków do końca 2021 roku, w tym co najmniej 50% do końca 2020 roku.
• Przeprowadzenie analizy skali ubóstwa energetycznego. Wsparcie dla osób dotkniętych ubóstwem energetycznym, rekomendowane wprowadzenie programów osłonowych dla najuboższych.
• Prowadzenie akcji informacyjnych z  dotarciem do każdego punktu adresowego w gminie. Obowiązek zamieszczenia na stronie internetowej gminy informacji o jakości powietrza i możliwości zgłoszenia ekointerwencji.
• Zastosowanie, jeśli to technicznie możliwe, odnawialnych źródeł energii w budynkach użyteczności publicznej, których budowa lub modernizacja jeszcze nie zostały rozpoczęte. Od 2030 roku należy zapewnić zerowy bilans energetyczny budynków użyteczności publicznej w gminie.
• Analiza potencjalnych obszarów dla farm fotowoltaicznych, wiatrowych i biogazowni w przygotowanych Studiach zagospodarowania przestrzennego.
• Stosowanie przez jednostki samorządu zielonych zamówień publicznych.

Wybrane zadania starostów powiatów:

• Zatrudnienie Ekodoradców ds. klimatu.
• Prowadzenie akcji informacyjnych, obowiązek zamieszczenia na stronie internetowej powiatu informacji o jakości powietrza i ekointerwencjach.
• Prowadzenie kontroli każdej stacji diagnostycznej pojazdów co najmniej raz w roku.
• Prowadzenie przekazanych przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Krakowie kontroli u podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Weryfikacja zgłoszeń i kontrola powinna następować w ciągu w ciągu 1 dnia roboczego od zgłoszenia.
• Wprowadzanie danych o rocznych emisjach zanieczyszczeń do powietrza w wydawanych pozwoleniach do bazy udostępnionej przez Urząd Marszałkowski. Dane te będą dostępne dla mieszkańców.

Obowiązki przedsiębiorców:

• Niezwłoczne podanie do wiadomości informacji o awariach skutkujących emisją zanieczyszczeń do powietrza w trzech stopniach:

1. o skutkach tylko na terenie zakładu
2. o skutkach poza terenem zakładu
3. poważne awarie przemysłowe

• Obowiązek dostosowania do wymagań wynikających z konkluzji BAT (przetwarzanie odpadów).

Transport:

• Przygotowanie przez Miasto Kraków szczegółowego planu strefy czystego transportu w oparciu o normy Euro i wdrożenie strefy pilotażowej w ciągu sześciu miesięcy od wejścia w życie przepisów krajowych. Wersja pilotażowa powinna obejmować ograniczenia wewnątrz III obwodnicy.
• Wdrożenie strefy w wersji docelowej w Krakowie w ciągu 3 lat od wejścia w życie przepisów krajowych. Docelowa strefa powinna obejmować obszar ograniczony IV obwodnicą miasta i ograniczenia dla diesli poniżej normy Euro 6 oraz pojazdów benzynowych poniżej Euro 4.
• Przygotowanie i wdrożenie przez miasto Kraków do końca 2021 roku systemu monitorowania emisji z transportu, pozwalającego na analizę wpływu ruchu drogowego na jakość powietrza.
• Opracowanie i przyjęcie w Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu do końca 2021 roku planów zrównoważonej mobilności miejskiej.

Działania krótkoterminowe

1 stopień – gdy średnie stężenie PM10 z ostatnich 12 godzin przekroczy 80 µg/m³

• Kontrole prewencyjne spalania odpadów i zakazanych paliw.
• Zakaz eksploatacji kominków i pieców, z wyłączeniem kominków i pieców o emisji do 20 mg/m³.
• Zakaz stosowania dmuchaw do liści.

2 stopień – ryzyko przekroczenia średniej z 24 godz. PM10 pow. 100 µg/m³

• Kontrole prewencyjne spalania odpadów i zakazanych paliw.
• Zakaz aktywności dzieci i młodzieży na zewnątrz szkół i przedszkoli.
• Zakaz eksploatacji kominków i ogrzewaczy na paliwa stałe.
• Zakaz stosowania dmuchaw do liści.
• Zakaz czyszczenia ulic na sucho.
• Dla Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza - zakaz wjazdu samochodów ciężarowych do centrum (dla Krakowa - do obszaru wewnątrz III obwodnicy miasta, dla Tarnowa i Nowego Sącza – do strefy płatnego parkowania).

3 stopień - ryzyko przekroczenia średniej 24 godz. PM10 pow. 150 µg/m³

• Kontrole prewencyjne spalania odpadów i zakazanych paliw.
• Zakaz aktywności dzieci i młodzieży na zewnątrz.
• Zakaz eksploatacji kominków i ogrzewaczy na paliwa stałe.
• Zakaz eksploatacji urządzeń grzewczych na paliwa stałe (węgiel, biomasa) w przypadku możliwości zastosowania alternatywnego ogrzewania,
• Zakaz stosowania dmuchaw do liści.
• Zakaz czyszczenia ulic na sucho.
• Wprowadzenie bezpłatnej komunikacji publicznej w Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu,
• Dla Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza - zakaz wjazdu samochodów ciężarowych do centrum (jak wyżej).
• Wdrożenie ograniczeń określonych w pozwoleniach dla zakładów przemysłowych.

II etap konsultacji  POP (oficjalne konsultacje społeczne)

Rozpoczęcie oficjalnych konsultacji społecznych planowane jest na połowę marca 2020 r. Gminy oraz mieszkańcy będą mogli wyrazić swoje zdanie, program będzie także opiniowany przez Ministerstwo Środowiska.

Założenia nowego POP wynikają m.in. z wniosków Najwyższej Izby Kontroli z 2018 r.. NIK stwierdziła, że niewystarczająca liczba kontroli rodzi poważne ryzyko dla prawidłowego wdrożenia wymagań uchwał antysmogowych.

Działania ekoMałopolski

Według ekspertów w zakresie ochrony środowiska, informacja i edukacja to obszary, na których praca jest dziś szczególnie istotna. #ekoMałopolska spina wszystkie działania Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego i jego jednostek organizacyjnych na rzecz ochrony środowiska.

Zadaniem zespołu ds. ekoMałopolski jest prowadzenie działań edukacyjnych oraz promujących zarówno rozwiązania systemowe w ochronie środowiska, jak i ekologiczne zachowania na co dzień. W roku 2019 dzięki projektowi #ekoMałopolska znacząco powiększyła się świadomość ekologiczna mieszkańców regionu. Świadczą o tym m.in. lawinowo rosnąca liczba ekointerwencji (1600), zainteresowanie wydarzeniami partnerskimi (10 000 widzów Green Film Festival) i informacjami o ekologii na co dzień (17 500 fanów strony ekoMałopolski na FB). Tematy ekologii w naszym regionie były także chętnie podejmowane przez media (4 700 artykułów i audycji w II połowie roku 2019 wg Press Service).

(Źródło/fot.: UMWM)