Obrzędy i tradycje Wielkiej Soboty

Dziś Wielka Sobota - dzień obchodzony jako pamiątka złożenia ciała Chrystusa do Grobu po ukrzyżowaniu.

Jak wskazuje Nowy Testament, po trzech dniach nastąpiło Zmartwychwstanie Jezusa, co ostatecznie potwierdziło fakt zbawienia ludzkości (J 19,31-42). Tradycja chrześcijańska wiąże Wielką Sobotę z czasem wyciszenia oraz refleksją nad podstawowymi prawdami wiary, takimi jak: zmartwychwstanie duszy i ciała oraz życie wieczne.

Wielka Sobota w polskim Kościele katolickim ma szczególnie bogatą symbolikę. Tego dnia do świątyń wierni przynoszą udekorowane kosze z potrawami, które będą spożywane podczas Wielkiej Nocy. Zwyczaj świecenia pokarmów znany był na zachodzie już w VII wieku. Prawo do święcenia mieli najpierw tylko biskupi, później z biegiem czasu kapłani i diakoni. Obyczaj w obecnej formie ukształtował się od XIV wieku. 

Jajko – także w formie barwnie malowanej pisanki – ma symbolizować nowe życie i odrodzenie, chleb – Ciało Chrystusa, zaś sól ma zapewniać ochronę duszy i ciała przed złem. Święcone są także inne świąteczne potrawy m.in. wędliny, masło oraz chrzan. Tradycyjnie należy się nimi podzielić z najbliższymi przy wspólnym śniadaniu wielkanocnym.

Czy komputery mogą myśleć? Co z przebudową mostu? Spotkanie w terenie z GDDKiA

Jeszcze nie tak dawno do kościołów dźwigano ogromne wiklinowe kosze, bo wszystkiego musiało być dużo – wierzono, że święcone produkty posiadają nadzwyczaj dużą moc. A po przybyciu z kościoła należało obejść ze święconką dom trzy razy, aby zapewnić mu dostatek. Śniadanie wielkanocne rozpoczynano od modlitwy i spożycia tartego chrzanu i jajka. Na zakończenie podawano trzęsionkę – potrawę gotowaną, do której przyrządzenia potrzebne były jaja, kiełbasa, boczek, chrzan i chleb. Wszystko było gotowane na świeżej serwatce. Z pewnością tak przygotowana trzęsionka będzie spożywana w niewielu limanowskich domach.

Charakterystycznym tylko dla polskiej tradycji katolickiej zwyczajem są tzw. „groby pańskie” jako element dekoracyjny wystroju świątyń, gdzie adorowany jest Najświętszy Sakrament.

Oprócz święcenia pokarmów w kościele katolickim odprawiane są wieczorne obrzędy tzw. Wigilii Paschalnej, na pamiątkę opisanego w starym testamencie wyjścia Izraelitów z Egiptu i wyzwolenia narodu z niewoli (pascha). Łączy się to symbolicznie z przejściem duszy człowieka z niewoli grzechu do życia wiecznego, a także z odrodzeniem i oczyszczeniem. 

Tradycyjnie podczas uroczystej liturgii udziela się sakramentu chrztu. Święcony jest też ogień i woda. W niektórych parafiach odbywają się wtedy procesje rezurekcyjne, które jednak są już związane z obrzędami Niedzieli Wielkanocnej – Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego.