Obrzędy związane z Wielkanocą

Święta Wielkiej Nocy, które właśnie się rozpoczynają, są dla wielu przede wszystkim czasem duchowej refleksji oraz okazją do pielęgnowania relacji i odnowienia więzi. ​- Warto jednak pochylić się nad wyjątkową symboliką i tradycjami, nieodłącznie przypisanymi do tego czasu. Poniżej przedstawiamy krótki opis wydarzeń i obrzędów związanych z każdym dniem Świąt, począwszy od Wielkiego Piątku do Wielkanocnego Poniedziałku. Życzymy tradycyjnie Wesołego Alleluja! - informuje Starostwo Powiatowe w Limanowej.

Wielki Piątek

Dzisiaj Chrześcijanie na całym świecie wspominają ukrzyżowanie i śmierć Jezusa Chrystusa. Tradycyjnie tzw. Wielki Piątek w Kościele Katolickim obchodzony jest jako drugi dzień Triduum Paschalnego, rozpoczynającego się w czwartek przed Świętem Zmartwychwstania Pańskiego.

Tradycja chrześcijańska wiąże Wielki Piątek z duchową zadumą, pokutą oraz ścisłym postem, podkreślając w ten sposób rangę i wartość ofiary Chrystusa na krzyżu, dzięki której dokonało się odkupienie grzechów ludzkości. Symbolika krzyża dominuje w całym dniu. W każdym kościele katolickim odbywają się obrzędy i Misteria Męki Pańskiej.

Kilkadziesiąt przeszukanych miejsc w ramach śledztwa przeciwko mafii śmieciowej Dwie maszyny pod ziemią. Uczelnia wesprze inwestycje tunelowe

W Wielki Piątek krzyże w świątyniach są zasłonione, co ma symbolizować tajemnicę śmierci Chrystusa oraz skłaniać do refleksji. Ponadto w Kościołach nie sprawuje się Mszy Świętych i nie używa się dzwonów podczas liturgii zastępując je tzw. kołatkami.

Wielka Sobota

Dzień obchodzony jako pamiątka złożenia ciała Chrystusa do Grobu po ukrzyżowaniu. Jak wskazuje Nowy Testament, po trzech dniach nastąpiło Zmartwychwstanie Jezusa, co ostatecznie potwierdziło fakt zbawienia ludzkości (J 19,31-42). Tradycja chrześcijańska wiąże Wielką Sobotę z czasem wyciszenia oraz refleksją nad podstawowymi prawdami wiary, takimi jak: zmartwychwstanie duszy i ciała oraz życie wieczne.

Szczególnie bogatą symbolikę ma Wielka Sobota w polskim Kościele Katolickim. Tego dnia wierni przynoszą udekorowane kosze z potrawami, które będą spożywane podczas Wielkiej Nocy. Jajko – także w formie barwnie malowanej pisanki – ma symbolizować nowe życie i odrodzenie, chleb – Ciało Chrystusa, zaś sól ma zapewniać ochronę duszy i ciała przed złem. Święcone są także inne świąteczne potrawy m.in. wędliny, masło oraz chrzan. Tradycyjnie należy się nimi podzielić z najbliższymi przy wspólnym śniadaniu wielkanocnym.

Charakterystycznym tylko dla polskiej tradycji katolickiej zwyczajem są tzw. „groby pańskie” jako element dekoracyjny wystroju świątyń, gdzie adorowany jest Najświętszy Sakrament.

Oprócz święcenia pokarmów w kościele katolickim odprawiane są wieczorne obrzędy tzw. Wigilii Paschalnej, na pamiątkę opisanego w starym testamencie wyjścia Izraelitów z Egiptu i wyzwolenia narodu z niewoli (pascha). Łączy się to symbolicznie z przejściem duszy człowieka z niewoli grzechu do życia wiecznego, a także z odrodzeniem i oczyszczeniem. Tradycyjnie podczas uroczystej liturgii udziela się sakramentu chrztu. Święcony jest tez ogień i woda. W niektórych parafiach, odbywają się wtedy procesje rezurekcyjne, które jednak są już związane z obrzędami Niedzieli Wielkanocnej – Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego.

Niedziela Wielkiej Nocy, Wielka Niedziela

To najważniejszy dzień i święto Chrześcijaństwa. Obchodzony jest jako dzień radosnego tryumfu życia, dobra i miłości nad złem i grzechem. W centrum święta znajduje się Zmartwychwstały Chrystus oraz tajemnica opuszczonego grobu. Podczas liturgii odczytuje się ewangeliczny opis zmartwychwstania wg Św. Jana (J 20,1-9).

W Kościele Katolickim najbardziej uroczyście obchodzie się poranne nabożeństwa rezurekcyjne (z łac. resurrectio – zmartwychwstanie) , przed którymi wierni biorą udział w uroczystych procesjach wokół świątyń niekiedy ulicami miast. Jest to wyraz radości i manifestacja wiary. W Niedziele Wielkanocną, w rodzinnym gronie spożywa się potrawy, poświęcone w Wielka Sobotę.

Poniedziałek Wielkanocny tzw. Lany poniedziałek albo śmigus – dyngus

Jest pierwszym dniem oktawy Wielkiej Nocy, drugim dniem Świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Jest to dzień również obfitujący w zwyczaje i symbolikę, która chrześcijaństwo zaadaptowało, prawdopodobnie jeszcze z czasów pogańskich. Należy do nich zwłaszcza tzw. śmigus – dyngus

Warto pamiętać, nazwa ta zawiera w sobie dwa odrębne obyczaje, które były praktykowane jednego dnia, czyli w Wielkanocny Poniedziałek.

Dyngusem nazywano datek dawany przez gospodynie mężczyznom chodzącym po domach w Poniedziałek Wielkanocny, składającym życzenia świąteczne. W zamian za to otrzymywali jajka, wędliny i pieczywo.

Śmigus natomiast to obyczaj polewania się wodą (stąd też nazwa „lany poniedziałek”). Związany był z radosnym celebrowaniem odejścia zimy oraz z obrzędami mającymi zapewnić urodzaj i płodność. Chrześcijaństwo uzupełniło go o oczyszczającą symbolikę wody. Wodą najszczodrzej oblewano młode dziewczęta i panny, gdyż miało to świadczyć o ich atrakcyjności oraz powodzeniu wśród miejscowych kawalerów.

W Polsce, także na Limanowszczyźnie, na wsiach, wciąż zachował się zwyczaj, zgodnie z którym w Poniedziałek Wielkanocny, gospodarze o świcie wychodzili w pola i kropili je wodą święconą, żegnając się przy tym znakiem krzyża i wbijali w grunt krzyżyki wykonane z palm poświęconych w Niedzielę Palmową, co miało zapewnić urodzaj i uchronić plony przed gradobiciem. Niekiedy pola objeżdżano w procesji konnej.

(Źródło: Starostwo Powiatowe w Limanowej)