Okrutny Wołyń - recenzja

Na ekranie pojawia się piękna blondynka, Zosia (nagrodzona za debiut na dużym ekranie na Festiwalu w Gdyni), zakochana po uszy w swoim ukraińskim koledze – Petro. Jest rok 1939. Tymczasem trwa ślub siostry Zosi ze swoim ukraińskim nowożeńcem. Na pozór trwa sielanka, lecz z ilością wypijanej wódki (nie pojawiła się ona najwyraźniej u nas za komuny) coraz głośniejsze są głosy o niedobrych Lachach (tak Polaków obraźliwie nazywają Ukraińcy).

Zosia zakochana jest nieszczęśliwie, ojcu w tamtych czasach sprzeciwić się nie mogła. Wyszła więc za dobrze sytuowanego wdowca z dwójką dzieci – Macieja Skibę. Wkrótce na świat przychodzi jej synek, który wyglądem z każdą minutą filmu bardziej jednak przypomina Petro.

Sytuacja wokół zaczyna się zmieniać, polskie godło pobłogosławione przez grekokatolickiego duchownego zostaje pochowane, a na Wołyń wkraczają Sowieci. Jest jeszcze więcej wódki i bajek o niepodległej Ukrainie w granicach Związku Sowieckiego. Wielu Polaków ląduje w bydlęcych wagonach na Sybir, ci co pozostali muszą potulnie dostarczać wikt dla okupanta.

W 1941 roku na Wołyń trafiają Niemcy. Witani owacyjnie przez Ukraińców na początek rozprawiają się z Żydami. Ludność wiejska tamtych stron widziała już wiele, bardzo wiele. I tak rozpoczyna się walka z polską mniejszością na Wołyniu, nierówna walka. Ukraińscy nacjonaliści nie oszczędzają nikogo. Niezależnie od wieku i stanu zdrowia, seryjnie jest mordowana polska mniejszość, gdzie tylko się da. I czym tylko się da. W ruch idą siekiery, widły, brutalne sceny pokazują nawet obdarcie ze skóry oraz przepołowienie żywcem przez pędzące konie.

Zosia podejmuje walkę o przetrwanie siebie i synka.

{{reklama}}

Z ambony gdy jeden grekokatolicki duchowny wzywa do pokoju, inny mówi o wyrywaniu chwastów. W świątyniach słuchają ich kazań ci sami oprawcy. Akcji odwetowych Polaków na ludności ukraińskiej w filmie nie pokazano, reżyser tłumaczy, że film kończy się we wczesnej fazie rzezi.

W filmie brakuje ukazania kontekstu II Rzeczypospolitej. Nawet nie wiemy o tym, że Polacy na Wołyniu to mniejszość. Nie wiemy ilu z nich przybyło wraz z powstaniem II RP, a ilu z nich to ludność autochtoniczna. Nie wiemy czy ktoś Ukraińcom odebrał ziemię, czy mieli równe szanse na karierę i edukację. Wobec okrucieństwa Wołynia, te argumenty i tak nikogo by jednak nie przekonały.

Film skłania do refleksji nad nacjonalizmem. Ukraińcy w konsekwencji II wojny światowej dostali ogromne państwo, którym nie potrafią zarządzać do dzisiaj. W lutym 2014 roku okazało się, że nie mają ani wojska ani policji, a ich prezydent kradnąc dziesiątki miliardów dolarów uciekł do Rosji. Raz jeszcze okazało się, że nie wielkość terytorium ani „czystość krwi” mieszkańców decyduje o pomyślności narodów. Coś co dawno zrozumieli Niemcy, a wciąż nie potrafią zrozumieć Rosjanie. Może z tej smutnej prawdy płynie też i wniosek do Polaków o uczciwe i rzetelne budowanie państwa w duchu wspólnoty.

Jan Paweł II z okazji 60 rocznicy rzezi wołyńskiej napisał: Nowe tysiąclecie wymaga, by Ukraińcy i Polacy nie pozostali zniewoleni przez swoje smutne wspomnienia o przeszłości. Niech spojrzą na siebie przez pryzmat pojednania. Jeśli Bóg przebacza nam w Chrystusie, wierzący powinni przebaczyć sobie swoje winy.