Poniedziałek Wielkanocny, czyli Śmigus – Dyngus
W nocy z Wielkiej Niedzieli na Poniedziałek Przewodni - chłopcy (kawalerka) przebrani w tzw. dziadowskie stroje tj. podarte spodnie, stare buty, kapelusze ze słomy, rozpoczynali figle i psoty.
Polegały one na smarowaniu szyb w oknach, malowaniu bram czarną farbą lub wapnem, rozbieraniem wozów konnych i innych urządzeń rolniczych, układaniu kamieni na drogach. Nie może obejść się również bez wody. Dawniej 'despeciarze' zaciągali maszyny rolnicze do strumieni, zalewali wodą mieszkania, wsypywali sieczkę do studni.
W świąteczny poniedziałek wcześnie rano odbywa się również poświęcanie pól wodą święconą. Robią to sami gospodarze. Zabierają z sobą również krzyżyki zrobione z poświęconej palmy. Krzyżyk zrobiony jest z gałązki wierzbowej, w której wywiercony jest otwór. Jako ramię służy trzcina wodna. Tak zrobione krzyżyki gospodarze wtykają w 'każde stajonko' czyli zagon. Krzyżyki te mają za zadanie chronić pola od klęsk żywiołowych. W formie szczątkowej przetrwał również 'zwyczaj chodzenia po dyngusie'. Kawalerowie idą w gościnę do domów gdzie mieszkają panny na wydaniu, robiąc sobie 'szansę'. Ofiarą Wielkanocnego oblewania padają niezamężne dziewczęta, które 'bronią się' energicznie i hałaśliwie. W rzeczywistości jednak są zadowolone, bo dziewczyna nieoblana wodą może czuć się niedowartościowana.
Niewyjaśnione jest skąd wziął się początek lanego poniedziałku. Jędrzej Kitowicz wywodzi go z Jerozolimy 'gdzie schodzących się i rozmawiających o zmartwychwstaniu Chrystusowym Żydzi wodą z okien oblewali dla rozpędzenia z kupy i przytłumienia takowych powieści'. Z kolei Łukasz Gołębiowski w swojej książce 'Gry i zabawy' twierdzi, że początek oblewania wziął się od wprowadzenia 'wiary świętej do Polski, a szczególniej do Litwy, kiedy, nie mogąc wielkiej liczby przychodzących chrzcić pojedynczo, napędzali tłumy do wody i w niej nurzali, albo stojących na brzegu tąż wodą skraplali'.
Zapewne jednak obydwaj autorzy nie mają racji, bowiem w prawosławnych czasach głęboko wierzono w oczyszczającą moc wody. Kościół, wprowadzając jej święcenie, tylko usankcjonował ten zwyczaj. Dzisiejsza nazwa śmigus - dyngus to nic innego jak połączenie dwóch obrządków wielkanocnych. Zaginął już zupełnie zwyczaj dyngowania, czyli chodzenia z życzeniami od domu do domu, śpiewania zabawnych piosenek i wygłaszania oracji.
Wielkanoc to święta radosne. Jego obrzędy dzisiaj dużo skromniejsze. Dbajmy przynajmniej o to, by radosny duch świąt pozostawał taki sam jak dawniej.
Tadeusz Mędzelowski
Może Cię zaciekawić
84 lata temu o. Kolbe zgłosił się w Auschwitz na śmierć za współwięźnia
Franciszkanin zmarł w bunkrze głodowym 14 sierpnia 1941 roku. Został dobity zastrzykiem fenolu. Franciszkanin o. Maksymilian Maria Kolbe tra...
Czytaj więcejKartka z kalendarza - dziś w kraju i na świecie (wtorek, 29 lipca)
HISTORIA602 lata temu (1423 r.) Król Władysław II Jagiełło nadał Łodzi prawa miejskie. 86 lat temu (1939 r.) Z Gdyni do Ameryki Południowej w...
Czytaj więcej"Dzieciaki wchodzą na kominy, upodobały sobie również dachy sklepów"
Na TikToku ten trend ma wiele różnych hasztagów – można go m.in. wyłapać pod hasłem #angel albo #jesus. – To nie jest bezpieczne. Dzieciaki...
Czytaj więcejZnęcał się nad rodziną - trafił do aresztu
Do zatrzymania mężczyzny doszło 22 lipca br. Jak informuje Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu, podejrzany od 2023 roku miał znęcać...
Czytaj więcejSport
Michał Probierz zrezygnował z funkcji selekcjonera piłkarskiej reprezentacji Polski
"Doszedłem do wniosku, że w obecnej sytuacji najlepszą decyzją dla dobra drużyny narodowej będzie moja rezygnacja ze stanowiska selekcjonera" - ...
Czytaj więcejSukces Limanowskiej Grupy Rowerowej na L’Étape Poland by Tour de France 2025
Mateusz Dyrek na podium – drugie miejsce w klasyfikacji generalnej Największy sukces podczas tegorocznej edycji odniósł Mateusz Dyrek, któ...
Czytaj więcejKlaudia Zwolińska z brązowym medalem Mistrzostw Świata!
Pochodząca z Kłodnego (gmina Limanowa) Klaudia Zwolińska zdobyła przed chwilą brązowy w Mistrzostwach Świata w kajakarstwie górskim (K1) ...
Czytaj więcejSławomir Jasica medalistą Mistrzostw Europy
- Mistrzostwa Europy to dla mnie w tym roku najważniejsza impreza sportowa, do której się przygotowywałem, ale oczywiście nie obyło się bez prz...
Czytaj więcejPozostałe
IMGW: spodziewamy się do 150 mm opadów, podczas ostatniej powodzi były wyższe
Rzeczniczka Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej potwierdziła w rozmowie z dziennikarzami, że niż znad Słowacji już wkroczył na tereny p...
Czytaj więcejDeszcz do 120 mm, możliwe podtopienia - alert IMiGW i RCB
„Od niedzieli Polska znajdzie się w zasięgu zatoki niskiego ciśnienia, związanej z układem niżowym, którego główny ośrodek będzie przemie...
Czytaj więcejRachunki za prąd mają się zmienić
W piątek Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu dokonania deregulacji w zakresie energetyki z dwiema poprawkami zgłoszonymi przez...
Czytaj więcejOstrzeżenie meteorologiczne – możliwe burze z gradem
Prognozowane zjawiska: burze z wyładowaniami atmosferycznymi,opady deszczu od 20 do 25 mm,porywy wiatru do 65 km/h,lokalnie możliwy grad.Obszar: ci...
Czytaj więcej- 84 lata temu o. Kolbe zgłosił się w Auschwitz na śmierć za współwięźnia
- Kartka z kalendarza - dziś w kraju i na świecie (wtorek, 29 lipca)
- "Dzieciaki wchodzą na kominy, upodobały sobie również dachy sklepów"
- Znęcał się nad rodziną - trafił do aresztu
- Sprawca śmiertelnego potrącenia 16-latka zatrzymany
Komentarze (0)