Przyjaźnił się z Pileckim, walczył w powstaniu, uciekał z Auschwitz i rąk NKWD

Limanowa. Wincenty Stanisław Gawron otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Limanowa. Jednogłośną decyzję w tej sprawie radni podjęli w piątek podczas sesji Rady Miasta.

Za uchwałą o pośmiertnym przyznaniu tytułu Honorowego Obywatela Miasta Limanowa dla Wincentego Stanisława Gawrona zagłosowało wszystkich 15 miejskich radnych. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia. 

- Bardzo się cieszymy, że po tylu latach udało się uhonorować tę postać. Dziękujemy radnym Irenie Grosickiej i Leszkowi Mordarskiemu za wniesienie inicjatywy uchwałodawczej, a także pozostałym radnym za przyjęcie uchwały. Szkoda, że nastąpiło to dopiero po 30 latach od śmierci Wincentego Gawrona. Aż trudno uwierzyć, że nie udało się doprowadzić do tego, by docenić osobę tak zasłużoną w wielu dziedzinach, m.in. społecznej, kulturalnej, a także politycznej – mówi Damian Król, jeden z inicjatorów upamiętnienia artysty, społecznika i więźnia politycznego w czasach okupacji. 

Społeczni inicjatorzy liczą teraz na przychylność władz samorządu w kwestii nadania imienia Wincentego Gawrona zmodernizowanemu niedawno skrzyżowaniu w ciągu ulic Piłsudskiego, Jana Pawła II, Kopernika i Kolejowej w Limanowej. 

Wybuch i pożar w domu jednorodzinnym Pijany omijał pieszych i... wjechał do rowu

Po raz pierwszy tytuł honorowego obywatela Limanowej przyznano w 1996 roku, a otrzymał go papież Jan Paweł II. Do tej pory tytuł przyznano dziesięciu osobom, z których sześć to osoby duchowne. Ostatni tytuł przyznano ponad 6 lat temu.

Honorowymi obywatelami miasta Limanowa są: Ojciec Święty Jan Paweł II (1996), Jan Krejcza (1997), ks. prałat Józef Poręba (2004), ks. prałat Jan Bukowiec (2007), ks. prałat Ryszard Stasik (2009), Jan Kubowicz (2009), Ludwik Mordarski (2010), bp Piotr Bednarczyk (2014), bp Andrzej Jeż (2015), prof. Wanda Półtawska (2015). Teraz do tego grona dołączył Wincenty Stanisław Gawron (2022). 

Wincenty Stanisław Gawron - znany także jako Wincenty Gawron senior - urodził się 28 stycznia 1908 roku w Starej Wsi (teren gdzie stał jego dom rodzinny obecnie znajduje się w granicach miasta Limanowa), zmarł 25 sierpnia 1991 roku w szpitalu w Nowym Sączu. Był synem Jana Gawrona - wieloletniego wójta Starej Wsi i działacza ludowego oraz Anny z Dębskich.

Szkolę powszechną ukończył w Limanowej, gdzie nauczyciele zauważyli jego nieprzeciętny talent plastyczny, następnie kontynuował naukę w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych we Lwowie, a potem w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie. Od 1935 roku studiował grafikę na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Po wybuchu II wojny światowej jesienią 1939 roku Wincenty Gawron powrócił w rodzinne strony i związał się z polskim ruchem oporu. Był członkiem Związku Czynu Zbrojnego, organizował bojowe komórki ZCZ na terenie powiatu limanowskiego. W czasie pobytu w Limanowej także tworzył jako artysta - między innymi wtedy powstały projekty witraży do limanowskiego kościoła - „Siewca" i “Polonia Rediviva".

Wincenty Gawron został aresztowany przez Gestapo 18 stycznia 1941 roku w Mordarce, przez pięć tygodni przebywał w więzieniu w Nowym Sączu, następnie został przewieziony do więzienia w Tarnowie, skąd 5 kwietnia 1941 roku został wywieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Tam Wincenty Gawron stał się numerem obozowym 11237. W obozie zaprzyjaźnił się z rotmistrzem Witoldem Pileckim. Gawron w KL Auschwitz pracował w najpierw w Abbruchkommando, a następnie w obozowej „rzeźbiarni", w której pracowali wybitni polscy uwięzieni przez Niemców. Poznał osobiście między innymi rzeźbiarza Xawerego Dunikowskiego, a także słynnego sportowca Bronisława Czech. Został przeniesiony do pracy w podobozie w Harmężach. W maju 1942 roku wraz z drugim więźniem Stefanem Bieleckim uciekł.

Po licznych perypetiach dotarł pieszo w rodzinne strony. Tu ukrywał się przed Niemcami i konfidentami oraz związał się z Armią Krajową. We wsi Kicznia utworzył oddział AK. Później związany był z 1 Pułkiem Strzelców Podhalańskich AK. Zagrożony ponownym aresztowaniem przez Niemców Wincenty Gawron wyjechał w 1944 roku do Warszawy. Tam po wybuchu powstania warszawskiego 1 sierpnia 1944 roku wziął w nim czynny udział, walcząc między innymi w zgrupowaniu „Róg". Walczył między innymi na Starym Mieście i w Śródmieściu. Po upadku powstania wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną i trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie, z którego uciekł.

Następnie został aresztowany przez NKWD, ale i tym razem zdołał zbiec. Wydostał się z Polski przez Czechosłowację i udał się do Italii, gdzie trafił do Drugiego Korpusu Polskiego we Włoszech. Tam ponownie w swoim życiu spotkał rotmistrza Witolda Pileckiego.

Po demobilizacji armii polskiej w Wielkiej Brytanii Wincenty Gawron udał się na emigrację: najpierw do Kanady, a później do Stanów Zjednoczonych. Zamieszkał po pewnym czasie w Chicago, gdzie stworzył prywatne Muzeum Józefa Piłsudskiego, w którym zgromadził liczne militaria i przedmioty związane z historią polskiego oręża. W Stanach Zjednoczonych tworzył jako artysta różnego rodzaju grafiki, malował obrazy, projektował witraże i medale. Spisywał także swoje wspomnienia, ale też opracowywał publikacje dotyczące historii Polski oraz opracowania dotyczące przeszłości i folkloru Ziemi Limanowskiej.

Doświadczenia z okresu obozowego znalazły wyraz w obrazach, grafikach i rysunkach Wincentego Gawrona. Swoje wspomnienia z pobytu w KL Auschwitz Wincenty Gawron spisał pod tytułem “Ochotnik do Oświęcimia", które zadedykował pamięci Witolda Pileckiego. Zostały one wydane w latach 90. XX wieku, a w 2019 roku ukazał się na nowo zredagowana wersja tej książki.

Wincenty Gawron podczas kolejnego pobytu w Polsce w lecie 1991 roku poważnie zachorował i zmarł w szpitalu w Nowym Sączu. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Limanowej, w obrębie cmentarza wojennego 366 przy ścianie pomnikowej. Jego pogrzeb zgromadził tłumy kombatantów II wojny światowej, licznych działaczy społecznych i mieszkańców Limanowszczyzny.