Rocznica wielkiej tragedii
Wczoraj minęła 69 rocznica jednego z najtragiczniejszych dni w dziejach naszego regionu.
W Mszanie Dolnej 69 lat temu doszło do przeraźliwej masakry. Zginęli niewinni ludzie: bezbronne dzieci, kobiety i starcy. 19 sierpnia 1942 roku gestapo dokonało mordu na Żydach. W ciągu kilku godzin z rąk niemieckiego okupanta zginęło około 900 bezbronnych ludzi. Jak co roku w krakowskich synagogach odprawione zostały nabożeństwa, ku czci poległych. Rodziny pomordowanych zwłaszcza w sierpniu odwiedzają miejsce, gdzie doszło do masakry (osiedle Na Pańskim w Mszanie Dolnej).
W Kronice Mszany Dolnej zanotowano, że Żydzi przeczuwali tragedię. Narodowość od pierwszych tygodni okupacji była traktowana w okrutny sposób; na porządku dziennym było ciągłe szykanowanie. Ulubioną rozrywką burmistrza było obcinanie im bród i pejsów. Wydawał często zarządzenia, by wszyscy Żydzi o godzinie 4 rano gromadzili się w rynku. Ustawiał ich w rzędy i komenderując prowadził z nimi męczącą gimnastykę. Trwało to kilka godzin, a doprowadzonych do kresu sił kazał polewać zimną wodą.
Ponadto Żydzi pamiętali o przepowiedni zawartej w Talmudzie. Proroctwo głosiło, że w roku pozbawionym przepiórek oni wszyscy zginą. Wypytywali więc mieszkańców Mszany Dolnej i okolic: Czy widzieliście przepiórki? . W 1942 roku przepiórki do miasta nie przyleciały...
Ogarnął ich strach. Na dzień przed tragicznym zdarzeniem okupanci kazali wykopać wybranym mężczyznom z Mszany Dolnej dwa olbrzymie doły. Miało to miejsce w dzielnicy miasta Gronoszowa, zwanej przez mieszkańców „Na Pańskim”. 19 sierpnia 1942 roku burmistrz Mszany Dolnej Władysław Gelb polecił gminie żydowskiej, aby wszyscy Żydzi zabierając najcenniejsze rzeczy zebrali się wcześnie rano w „Olszynach” w Gronoszowej. Tam na placu czekali na nich gestapowcy z Nowego Sącza, którzy rozkazali zebranym Żydom złożyć w jednym miejscu przyniesione tobołki. A spośród mężczyzn uformowano młodą, atletyczną grupkę i poprowadzono hen w pola; po co i dokąd - nikt jeszcze nie wiedział. Oczekiwanie. Szmer odczytywanych psalmów. Żucie placków. Niecierpliwe gromadki dzieci. Drętwe, nieruchome chwile.
Następnie pozostałym rozkazano założenie rąk na tył głowy, po czym grupami prowadzono ich na miejsce straceń. W odległości 30 metrów od wykopanych wcześniej dołów musieli rozbierać się do naga i kolejno podchodzić do krawędzi dołu, gdzie gestapowiec pojedynczym strzałem zabijał ofiarę i spychał ją do dołu. Do dzieci nie strzelano, tylko wrzucano je między inne trupy. Szkoda było kul. Dla dodania sobie odwagi oprawcy pili alkohol.
Zagłada odbyła się niemalże na oczach mieszkańców. Wirował w blaskach sierpnia pogodny dzień, lały się z nieba strumienie żaru, chybotały zwiewne obłoczki. Było ładnie, wręcz zwyczajnie i tylko pola nie chrupiały sierpami, choć to był czas żniwa, czas chłopskiej harówy. Tylko te pola ziały spokojem, bo Mszana, okoliczne osiedla nie żyły wówczas zwykłym akordem dnia. Przykładano dłonie do czół i... stojąc w bezpiecznym oddaleniu, próbowano dojrzeć przez mgliste pasma powietrza masakrę, jakiej nie oglądała nigdy przedtem ta stara ziemia.
Mieszkańcy miasta wspominają, że w niedalekiej odległości od miejsca tragedii słyszalne były odgłosy strzałów i traktorów, zakopujących straceńców. Na początku Żydzi niczego nie przeczuwając, szli bez obawy na miejsce zagłady. Później krzyczeli, płakali. Jedna z mieszkanek Mszany Dolnej wspomina, że w pobliżu miejscu tragedii w sierpniu i wrześniu 1942 roku „ziemia tryskała krwią”, panował smród. Z polecenia Gelba miejsce zagłady zostało zalane wapnem.
Żydzi pożegnali się na zawsze z miastem. Nieliczni, którym udało się uniknąć zagłady ufundowali na ogrodzonym po wojnie przez miejscowe władze cmentarzu tablicę pamiątkową w języku polskim i hebrajskim
Opis zagłady: źródło kwartalnik „Pod Lubogoszczą” Nr 1/2008.
Może Cię zaciekawić
Obowiązkowe czujki czadu i dymu w mieszkaniach - dopiero od 2030 r.
Rozporządzenia o ochronie przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów wprowadza obowiązek wyposażania m.in. mieszkań, a t...
Czytaj więcejOstrzeżenie IMiGW: intensywne opady śniegu
Szczegóły ostrzeżenia Zjawisko: Intensywne opady śnieguStopień zagrożenia: 1Prawdopodobieństwo wystąpienia: 80 procentCzas o...
Czytaj więcejWięcej kroków może wpłynąć na zmniejszenie objawów depresji
W czasach, gdy mamy do dyspozycji tak wiele różnorodnych rodzajów aktywności, specjaliści niezmiennie zachęcają do tego, by jej dawkę zwiększ...
Czytaj więcejOd jutra Kraków ekspresowo połączony z Warszawą. Otwarcie tras S7 i S52
Jak poinformował Kacper Michna z krakowskiego oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), łączna długość udostępnianych...
Czytaj więcejSport
Klaudia Zwolińska z brązowym medalem Mistrzostw Świata!
Pochodząca z Kłodnego (gmina Limanowa) Klaudia Zwolińska zdobyła przed chwilą brązowy w Mistrzostwach Świata w kajakarstwie górskim (K1) ...
Czytaj więcejSławomir Jasica medalistą Mistrzostw Europy
- Mistrzostwa Europy to dla mnie w tym roku najważniejsza impreza sportowa, do której się przygotowywałem, ale oczywiście nie obyło się bez prz...
Czytaj więcejDwa wzmocnienia Limanovii
Z Sandecji Nowy Sącz do limanowskiej drużyny przeszedł Michał Palacz (19 lat, pomocnik lub obrońca). Młodszy brat Kamila Palacza, który jest kl...
Czytaj więcejCudzoziemcy spoza Unii Europejskiej w piłkarskich rozgrywkach lig regionalnych
Dopuszcza się równoczesny udział jednego dodatkowego zawodnika (z kontraktem profesjonalnym) spoza obszaru Unii Europejskiej po regulamin...
Czytaj więcejPozostałe
Jak zadbać o bezpieczeństwo podczas przedświątecznych zakupów?
Święta Bożego Narodzenia to nie tylko czas radości i spotkań z bliskimi, ale także okres wzmożonych zakupów. Niestety, tłumy w sklepach i ros...
Czytaj więcejSilny wiatr w południowej Małopolsce – IMGW ostrzega!
Synoptycy prognozują wystąpienie silnego wiatru o średniej prędkości do 40 km/h, z porywami do 70 km/h, wiejącego z południowego zachodu i poł...
Czytaj więcejDecyzja środowiskowa dla sądeczanki; droga będzie budowana etapami
Jak podkreślił wiceminister Bukowiec podczas sobotniego briefingu w Brzesku, wydanie decyzji środowiskowej dla nowej DK75 to pierwszy krok w kierun...
Czytaj więcejRuszają wzmożone kontrole policji na drogach
Policjanci ruchu drogowego mają przede wszystkim pomagać kierowcom i zapewniać płynność ruchu na głównych trasach w kraju. Jak przekazał kom...
Czytaj więcej- Obowiązkowe czujki czadu i dymu w mieszkaniach - dopiero od 2030 r.
- Ostrzeżenie IMiGW: intensywne opady śniegu
- Więcej kroków może wpłynąć na zmniejszenie objawów depresji
- Od jutra Kraków ekspresowo połączony z Warszawą. Otwarcie tras S7 i S52
- Jak zadbać o bezpieczeństwo podczas przedświątecznych zakupów?
Komentarze (6)