Skąd zanieczyszczenia powietrza? Sporo pyłu niesie dym z domów
W Polsce około połowa pyłu zawieszonego w powietrzu pochodzi ze spalania paliw stałych przy indywidualnym ogrzewaniu budynków. Chociaż jakość powietrza w Europie znacznie się w ostatnich dekadach poprawiła, to w wielu miejscach ciągle jeszcze przekracza normy - tłumaczy dr inż. Krzysztof Skotak z IOŚ-PIB.
W Europie - również w Polsce - podejmowane są działania na rzecz czystego powietrza - chodzi zarówno o edukację społeczeństwa, jak i systemowe zmiany (np. dofinansowanie wymiany kopciuchów czy termomodernizacji).
Efekty tych działań zaczynają przynosić pozytywne skutki. Dr inż. Krzysztof Skotak z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB) powołuje się na dane Europejskiej Agencji Środowiska (za lata 2022-2023) - z których wynika, że jakość powietrza w Europie nadal się poprawia. Jest więc lepiej, niż było w ubiegłych dekadach, choć na wielu obszarach - zwłaszcza w miastach - zanieczyszczenie dalej przekracza normy określone przez Światową Organizację Zdrowia.
Potwierdza to też ocena wykonana w Polsce przez GIOŚ w 2023 r. Wskazano tam, że w porównaniu z 2022 r. znacznie zmniejszyły się w naszym kraju obszary, gdzie przekroczono normy zanieczyszczeń powietrza. Jest więc lepiej - co nie znaczy, że zaczęło być dobrze.
Zobacz również:Dr inż. Skotak informuje, że w Polsce o lokalnie zauważalnej złej jakości powietrza decyduje przede wszystkim tzw. niska emisja, czyli spalanie paliw stałych do celów indywidualnej produkcji ciepła. Ten sektor emisji stanowi około 50 proc. całej emisji krajowej pyłu zawieszonego. Dodatkowym problemem jest to, że takiego typu źródła zanieczyszczeń są nadal liczne i mocno rozproszone, co utrudnia sprawne zarządzanie jakością powietrza.
Dr inż. Skotak w komunikacie IOŚ-PIB zwraca uwagę, że na obszarach, gdzie nie ma źródeł tzw. niskiej emisji - szczególnie w miastach, decydującą rolę w zanieczyszczeniu powietrza odgrywa transport drogowy. W całym kraju jest on źródłem nawet 20 proc. emisji. Chodzi o spaliny z rur wydechowych oraz o tzw. emisję wtórną pyłu. Ma to związek nie tylko ze ścieraniem opon, tarcz i okładzin hamulcowych, ale i z unoszeniem przez poruszające się pojazdy pyłu, który wcześniej opadł na drogi. 10 proc. pyłu w powietrzu emitowane jest z kolei przez energetykę zawodową, czyli profesjonalne elektrownie, a 5 proc. zanieczyszczeń pochodzi u nas z przemysłu.
Jakość powietrza na danym obszarze zależy jednak nie tylko od tego, jak intensywnie i ile zanieczyszczeń ludzie wprowadzają do środowiska. Znaczenie ma również to, jak efektywnie zanieczyszczone powietrze wywiewane jest z terenów zamieszkałych lub miesza się z powietrzem czystszym. A na to wpływ mają choćby warunki pogodowe czy ukształtowanie terenu.
Dr inż. Skotak tłumaczy, że na jakość powietrza niekorzystnie wpływa np. bezwietrzna pogoda, determinowana układami wysokiego ciśnienia (co jest szczególnie odczuwalne zimą), bądź tzw. inwersja termiczna, często występująca jesienią i wiosną (wzrost temperatury powietrza z wysokością). Nie bez znaczenia jest również ukształtowanie terenu. Jeśli dany teren leży w kotlinie, zapylone powietrze nie jest na bieżąco wywiewane i często dochodzi do kumulacji zanieczyszczeń.
Jeśli więc patrzymy na mapę czystości powietrza w Polsce - musimy pamiętać, że obecność czerwonych czy zielonych plam ma związek nie tylko z tym, jak bardzo "dymią" tamtejsi mieszkańcy, ale i z uwarunkowaniami, na które ludzie bezpośrednio wpływu nie mają, np. z napływam zanieczyszczonego powietrza w innych obszarów. Nie zawsze więc jakość powietrza można w łatwy sposób powiązać z zasługami lub uchybieniami lokalnych władz czy świadomością ekologiczną mieszkańców.
Dr inż. Skotak zastrzega, że powietrze w atmosferze nigdy nie będzie idealnie czyste. Związki, które mogą być traktowane jako zanieczyszczenia, mają bowiem i naturalne źródła. Chodzi tu nie tylko o pyły i związki chemiczne uwalniane podczas wybuchów wulkanów, ale też o napływ m.in. aerozolu morskiego, pyłu z terenów suchych (np. znad Sahary), pyłu z odkrytych powierzchni rolnych, zanieczyszczeń związanych z naturalnymi pożarami lasów. Udział tych zanieczyszczeń w porównaniu z emisją antropogeniczną jest jednak zwykle relatywnie niewielki (z wyjątkiem epizodów podczas pożarów czy aktywności sejsmicznej).
Naukowiec z IOŚ-PIB uważa jednak, że w Europie oddychanie powietrzem "czystym", a więc spełniającym zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia, jest możliwe. Wymaga to jednak dużego i wspólnego wysiłku: na poziomie całego świata, Europy, Polski, lokalnych społeczności i indywidualnych mieszkańców.
Badacz wymienia, że należy choćby szukać rozwiązań nisko- lub zeroemisyjnych do produkcji energii (prądu, ciepła, transportu oraz również dla przemysłu). W przypadku miast warto przyjrzeć się kwestiom związanym z ruchem pojazdów optymalizacji, tj. prędkości i płynności ruchu pojazdów w miastach, bo najwięcej spalin powstaje w korkach i przy prędkości poniżej 40 km/h, oraz powyżej 90 km/h. Należy też dbać o czystość dróg, a kiedy to tylko możliwe - korzystać z transportu publicznego lub pojazdów niskoemisyjnych. Inną kwestią jest spedycja i transport dóbr z wykorzystaniem taboru ciężkiego, co również wymaga odpowiednich działań.
Może Cię zaciekawić
Zmarł śp. Ks. mgr Jan Bajor
Ks. Jan Bajor urodził się 23 czerwca 1951 roku w Świdnicy, jako syn Tadeusza i Władysławy z domu Śpiewak. Pochodził z parafii pw. Matki Bożej ...
Czytaj więcejNBP: banki zamierzają złagodzić kryteria udzielania kredytów konsumpcyjnych
"Banki zamierzają w I kwartale 2025 r. złagodzić kryteria udzielania kredytów konsumpcyjnych i krótkoterminowych dla MSP, zaostrzyć dla kredytó...
Czytaj więcejCiało młodej kobiety w windzie. Zarzuty dla dwóch osób
30 stycznia br. we wczesnych godzinach porannych oficer dyżurny krakowskiej komendy Policji otrzymał zgłoszenie o zwłokach młodej kobiety w windz...
Czytaj więcejRozbita szajka samochodowa; odzyskano 19 aut za ok. 2 mln zł
Jak poinformowała w poniedziałek rzecznik małopolskiej policji Katarzyna Cisło, zatrzymani to mieszkańcy Małopolski w wieku 39 i 43 lat. Obydw...
Czytaj więcejSport
Klaudia Zwolińska z brązowym medalem Mistrzostw Świata!
Pochodząca z Kłodnego (gmina Limanowa) Klaudia Zwolińska zdobyła przed chwilą brązowy w Mistrzostwach Świata w kajakarstwie górskim (K1) ...
Czytaj więcejSławomir Jasica medalistą Mistrzostw Europy
- Mistrzostwa Europy to dla mnie w tym roku najważniejsza impreza sportowa, do której się przygotowywałem, ale oczywiście nie obyło się bez prz...
Czytaj więcejDwa wzmocnienia Limanovii
Z Sandecji Nowy Sącz do limanowskiej drużyny przeszedł Michał Palacz (19 lat, pomocnik lub obrońca). Młodszy brat Kamila Palacza, który jest kl...
Czytaj więcejCudzoziemcy spoza Unii Europejskiej w piłkarskich rozgrywkach lig regionalnych
Dopuszcza się równoczesny udział jednego dodatkowego zawodnika (z kontraktem profesjonalnym) spoza obszaru Unii Europejskiej po regulamin...
Czytaj więcejPozostałe
800 plus - właśnie ruszył nabór wniosków
Świadczenie wychowawcze w wysokości 800 zł przyznawane jest na każde dziecko w wieku do ukończenia 18 lat, bez względu na dochód osiągany prze...
Czytaj więcejAkt oskarżenia w sprawie oszustw; wśród podejrzanych ojciec księdza Michała
W przypadku Jana O. śledztwo zostało w ub. roku podjęte na nowo po tym, jak w październiku 2023 r. umorzono je na mocy postanowienia prokuratora r...
Czytaj więcejZiobro w siedzibie Telewizji Republika - transmisja na żywo
W piątek rano policjanci ze Skierniewic i Łodzi przyjechali przed dom Ziobry tuż po godz. 6.00. Kilkakrotnie dzwonili do bramy, ale nikt im nie otw...
Czytaj więcejCzterech stadionowych chuliganów zatrzymanych; mieli pobić wiceprezesa Sandecji
"Na ten moment zatrzymane są cztery osoby, policja sukcesywnie ustala kolejnych sprawców tergo wtargnięcia i niewykluczone są dalsze zatrzymania. ...
Czytaj więcej
Komentarze (6)