Statystyka: pandemia znacząco wpłynęła na życie religijne katolików

Pandemia COVID-19 znacząco wpłynęła na życie religijne polskich katolików. W 2020 r. sakrament chrztu został udzielony 312,1 tys. osób - to o 16,3 proc. mniej w porównaniu do roku 2019. O 26,8 proc. zmniejszyła się także liczba udzielonych sakramentów małżeństwa - wynika z danych ISKK.

We wtorek ISKK opublikował wyniki badań dotyczące religijności Polaków. Jak poinformował instytut, pandemia COVID-19 znacząco wpłynęła na życie religijne i sakramentalne polskich katolików. Z badań wynika, że w 2020 roku sakrament chrztu został udzielony 312,1 tys. osób, co stanowi 16,3 proc. mniej w porównaniu do roku 2019. "Zdecydowana większość ochrzczonych przyjęła sakrament do pierwszego roku życia (90,9 proc.). Między 1 a 7 rokiem życia przyjęło chrzest 8,2 proc. osób, zaś po ukończeniu 7 roku życia jedynie 1 proc." - czytamy w roczniku statystycznym.

Z kolei sakrament bierzmowania przyjęło 252,3 tys. osób, czyli o 34,0 proc. mniej niż w 2019 r. "Liczba udzielonych sakramentów małżeństwa w 2020 roku wynosiła 91,5 tys., tj. o 26,8 proc. mniej w porównaniu z 2019 rokiem. Tzw. +śluby mieszane+ (zawarte między osobą o wyznaniu katolickim z osobą o innym wyznaniu) stanowiły 2,8 proc. zawartych w 2020 roku ślubów" - poinformowali autorzy badania.

Zaznaczyli, że o 20 proc. w stosunku do roku poprzedniego wzrosła liczba osób przystępujących do pierwszej Komunii Świętej. Sakrament ten przyjęło 298 tys. osób, czyli o 49 tys. więcej niż w roku 2019. 

Terytorialsi ćwiczyli w zakładzie produkcyjnym Dziś w Kościele obchodzona jest uroczystość Wszystkich Świętych

"Epidemia wyzwoliła również proces adaptacji oraz zmiany form duszpasterstwa, w tym nawet sprawowanych sakramentów" – zauważył dyrektor ISKK pallotyn ks. Wojciech Sadłoń. Dodał, że dane zawarte w roczniku statystycznym wskazują na wyraźną ciągłość w działalności struktur i organizacji katolickich w Polsce: parafii, diecezji oraz zakonów.

Z opublikowanych badań wynika ponadto, że w roku szkolnym 2020/21 na lekcje religii we wszystkich typach placówek edukacyjnych uczęszczało 85,7 proc. uczniów. Najwyższy odsetek uczniów uczęszczających na lekcje religii w szkole odnotowano w diecezjach: tarnowskiej (97,8 proc.), przemyskiej (97,5 proc.) i rzeszowskiej (97,1 proc.), zaś najniższy w diecezjach wrocławskiej (65,7 proc.), poznańskiej (69 proc.) i warszawskiej (69,5 proc.).

Kierownik badań ISKK Luiza Organek dodała, że największy odsetek uczniów uczęszczających na lekcje religii zanotowano w szkołach podstawowych - wynosi on 90,1 proc. uczniów. Odsetek ten zmniejsza się w liceach ogólnokształcących, gdzie wynosi niespełna 70 proc. Jeszcze mniejszy odsetek uczniów uczestniczy w lekcjach religii w szkołach branżowych i specjalistycznych. Ks. Sadłoń podkreślił, że spadek liczby uczniów uczęszczających na lekcje religii w szkołach ponadpodstawowych to bardzo złożony proces, który może wynikać z "dynamiki rozwojowej dziecka i poszukiwania własnej tożsamości".

"Dane bez wątpienia pokazują, że w Polsce socjalizacja religijna, czyli wtajemniczanie młodego pokolenia w wiarę, wynika z rodziny. To rodzina przyprowadza dziecko do kościoła. Natomiast wraz z dojrzewaniem dziecka młody człowiek coraz bardziej sam decyduje o sobie" - mówił.

Według ISKK w 2020 roku w Polsce działalność duszpasterską prowadziło 10 361 parafii katolickich, z czego 661 stanowiły parafie zakonne. Oznacza to, że w porównaniu do roku 2019, liczba parafii utrzymuje się praktycznie na stałym poziomie. Największa liczba parafii znajdowała się na terenie diecezji tarnowskiej (454, w tym 17 parafii zakonnych), krakowskiej (448, w tym 56 parafii zakonnych) i poznańskiej (414, w tym 17 parafii zakonnych). Z kolei najmniejszymi, pod względem liczby parafii, diecezjami są: diecezja drohiczyńska, białostocka, bydgoska i ełcka.

Według zaprezentowanych danych w 2020 r. do diecezji inkardynowanych było 24 208 księży, czyli o 2 proc. mniej niż w roku poprzednim. Najwięcej księży pracuje w diecezji tarnowskiej (1 535), krakowskiej (1 159) oraz katowickiej (1 030). Najmniejszymi diecezjami pod względem liczby księży były: drohiczyńska (257), elbląska (273) i ełcka (313).

Liczba kleryków diecezjalnych w 2020 roku wynosiła 1,6 tys. Najwięcej kleryków diecezjalnych przygotowuje się do święceń kapłańskich w diecezjach warszawskiej (124), tarnowskiej (118) oraz poznańskiej (84). W przeliczeniu na 100 księży inkardynowanych, najwięcej alumnów diecezjalnych studiuje w diecezji warszawskiej (14), poznańskiej (11) oraz łódzkiej (11), najmniej zaś w diecezjach zielonogórsko-gorzowskiej (3) oraz częstochowskiej (3).

Z danych dotyczących zgromadzeń męskich wynika, że w ubiegłym roku liczba zakonników oraz członków stowarzyszeń życia apostolskiego wynosiła łącznie 11 tys. (w tym 80 proc. posiadających święcenia kapłańskie). W porównaniu do roku poprzedniego obserwuje się spadek liczby zakonników o 1,4 proc. Za granicą przebywało 26,5 proc. zakonników z polskich prowincji. Najliczniejszymi męskimi zgromadzeniami w 2020 roku byli franciszkanie, salezjanie oraz pallotyni.

W tym roku rocznik statystyczny nie zawierał danych dotyczących niedzielnych praktyk religijnych (dominicantes i comunicantes). Jak poinformował ks. Sadłoń, badanie praktyk niedzielnych Polaków w 2020 roku zostało odwołane z powodu pandemii.

Dyrektor ISKK wyjaśnił, że prowadzone były jedynie badania sondażowe. "Obraz wyłaniający się z tych danych jest złożony. Wiadomo przecież, że w czasie epidemii nie wolno było uczęszczać do kościoła. Były ograniczenia. Więc ciężko tutaj mówić o danych, które łatwo porównać z procentem, który znamy z poprzednich konferencji" - zaznaczył.

Dodał, że obecnie zbierane są dane za 2021 r. "Będziemy wiedzieli, jak to wyglądało w roku 2021 - oczywiście też zaznaczając, że dane nie będą tak łatwe do porównywania (...). To zupełnie inna rzeczywistość. Część osób przeniosła się ze swymi praktykami do internetu" - zastrzegł.

Zapytany o to, czy ISKK prowadzi badania dotyczące liczby apostazji ks. Sadłoń odpowiedział, że instytut nie prowadzi tego typu badań ze względu na fakt, iż temat apostazji "został bardzo upolityczniony".

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego od roku 1972 prowadzi badania socjologiczno-statystyczne na temat religijności w Polsce. W 1979 roku rozpoczął badanie niedzielnych praktyk religijnych (dominicantes i communicantes). W wybraną niedzielę października lub listopada we wszystkich parafiach w Polsce liczeni są wierni. Wyniki tych badań są dokumentowane i służą, jako dodatkowy materiał w badaniach nad polską religijnością (PAP)