​“Unikatowa tradycja świąteczna” w DD TVN

Dobra. Odbywające się co roku w Poniedziałek Wielkanocny figle Śmiguśnioków przedstawiono wczoraj w Dzień Dobry TVN jako unikatową, ludową tradycję świąteczną z południa Polski.

Reporter Dzień Dobry TVN Piotr Wojtasik wybrał się do miejscowości Dobra, by porozmawiać z mieszkańcami o kultywowanej do dziś tradycji Dziadów Śmigustnych, które rankiem w Poniedziałek Wielkanocny odbywają swoje harce i figle w centrum miejscowości Dobra. 

- To przebrane chłopaki owinięte słomą i powrósłami, którzy harcują, wyprawiają różne żarty, figle i jedynie tylko turkoczą, a nic nie mówią, bo "mają ucięte języki" - opisywała Śmiguśnioków widzom telewizji TVN Zofia Michałek z Dobrej.

W nagranie dla Dzień Dobry TVN zaangażowali się: pani Zofia Michałek oraz Karolina Migacz, Paweł Zając, Szymon Białoń, Marta Popławska i Daria Cudek. 

Fragment programu można obejrzeć TUTAJ. 

​W Wigilię sklepy nieczynne Zamień pasję w zawód. Wybierz kurs instruktora tańca!

Dziady Śmigustne

Co roku w Poniedziałek Wielkanocny od wczesnego ranka w Dobrej grasują Dziady Śmiguśne – młodzi mężczyźni w słomianych strojach i ukryci za maskami. Psocą, hałasują, rozrzucają słomę, zatrzymują samochody, polewają wodą ludzi idących do kościoła. Wydają przy tym charakterystyczne dźwięki – to pojękiwanie i turkotanie

Etnograf Jan Stanisław Bystroń wiąże ze sobą pochodzenie nazwy miejscowości Dobra i tradycję dziadów śmigustnych. Wszystko ma związek z najazdem Tatarów w 1259 roku na klasztor w Szczyrzycu. Miało to mieć miejsce w okresie Wielkanocy. Tatarzy gnali jeńców na południe i gdzieś w okolicach Porąbki dokonali ich selekcji. Tych, którzy nie mogli już iść – powiesili (miejsce to do dziś zwane jest przez miejscowych „Wisielnicami”), a tych którzy byli w lepszym stanie puścili wolno, uprzednio obdzierając z ubrań i obcinając im języki, aby nic nie mogli opowiedzieć o niewoli. Jeńcy przyodziali się w słomę i dotarli do wsi, gdzie dobrzy ludzie udzielili im schronienia. Na pamiątkę tego wydarzenia wieś nazywa się Dobra.

Począwszy od dawnych czasów, w okresie Wielkanocy po wsi chodzą kawalerowie przyodziani w słomiane stroje. Nic nie mówią, a wydają tylko charakterystyczne dla osoby z obciętym językiem dźwięki – pojękiwanie i turkotanie. Zwyczaj na przestrzeni lat nieco się zmienił – dawniej śmuguśnioki chodzili po wsi nocą, hałasując i turkocąc podchodzili pod domostwa, a gospodarze wychodzili do nich dając im jajka, kołacze lub coś do picia. Po całej nocy, dziady śmiguśne znikały nad ranem. Teraz gdy większość domów jest ogrodzona, śmuguśnioki zbierają się wczesnym rankiem w centrum Dobrej i psocą.

Na przestrzeni lat ubiór Śmiguśnioka wykonywany był tradycyjnie ze słomy. Mężczyźni czasem po prostu okręcali się słomianymi powrósłami, a pod spód zakładali kożuchy kudłami na wierzch lub „kufajkę” albo prawdziwy wełniany sweter oraz cajgowe (drelichowe) portki. Buty zazwyczaj zakryte były słomą, choć czasami nogi powyżej butów owijali powrósłami. Charakterystyczną czapkę wykonywano w kształcie stożka, z trzema lub czterema warkoczami na końcu – były one puszczone luźno z wierzchołka czapki, a jeśli były krótsze - sterczały na boki. Czasem ozdabiano je także różnokolorowymi wstążkami z bibuły. Na twarz Śmiguśnioki zakładali maskę zrobioną najczęściej z baraniej skóry z wyciętymi otworami na oczy i usta, później maski robiono również z tkaniny. W przypadku braku maski smarowano twarz sadzą.