Uwaga na smog! Może być rakotwórczy

Zła jakość powietrza, którym oddychamy, może dodatkowo zwiększać ryzyko zachorowania na raka płuca oraz pęcherza moczowego. Jak się uchronić przed smogiem?

Smog pochodzi od angielskich słów „smoke”, czyli dym oraz „fog”, czyli mgła. Powstaje, gdy zanieczyszczenia powietrza (drobne pyły) spowodowane przez człowieka (tzw. niska emisja pochodząca z domowych pieców i lokalnych kotłowni węglowych, zanieczyszczenia przemysłowe oraz wyziewy z silników spalinowych) występują razem z naturalnymi zjawiskami atmosferycznymi jak duża wilgotność powietrza (np. mgła) i brak wiatrów w trakcie wyżów. Smog jest szkodliwy dla zdrowia, ponieważ w powietrzu znajduje się wówczas mieszanina cząsteczek stałych i kropelek cieczy zawierających substancje toksyczne, m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (w tym benzo[a]piren), metale ciężkie, dioksyny i furany, a także alergeny. 

WHO określiło szkodliwość pyłu zawieszonego w powietrzu na tym samym poziomie jak promieniowania UV czy dymu tytoniowego. Europejska Agencja Środowiska w raporcie z 2018 wskazuje: każdego roku w Polsce z powodu smogu przedwcześnie umiera ok. 47 tysięcy ludzi, w Europie 485 tysięcy. Jednocześnie uznała zanieczyszczenie powietrza za jeden z głównych kancerogenów (substancji wywołujących raka). WHO szacuje, że 8 proc. wszystkich nowotworów płuca w Europie wywołuje smog. 

Do najlepiej przebadanych i potwierdzonych naukowo, konsekwencji smogu należą m.in.:  

Pasywa, czyli zobowiązania Wiceprezes NFZ: w 2025 r. potrzebujemy dodatkowo 12 mld zł

• ze strony układu oddechowego - częstsze infekcje i choroby przewlekłe dróg oddechowych, np. astma, POCHP, rak płuca, częstsze zaostrzenia przebiegu istniejących chorób przewlekłych układu oddechowego, częstsze hospitalizacje i związany z tym wzrost umieralności, 

• ze strony układu krążenia - częstsze, ostre powikłania chorób sercowo-naczyniowych, np. udar mózgu, zawał serca, niewydolność serca, a także wzrost ciśnienia tętniczego, zaburzenia rytmu serca i wzrost umieralności, 

• ze strony układu nerwowego - wzrost ryzyka wystąpienia i rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, np. Alzheimera, Parkinsona, uszkodzenia neuronów i naczyń mózgowych zaburzające działanie układu nerwowego, 

• ze strony układu rozrodczego - porody przedwczesne, obniżona masa urodzeniowa dziecka, zaburzenia rozwoju wewnątrzmacicznego, 

• inne - nowotwory pęcherza moczowego, rak piersi, podrażnienie spojówek, przyspieszone starzenie skóry, stres oksydacyjny, oporność na insulinę, cukrzyca. 

Uciec przed smogiem

Osoby, które mieszkają w miastach zagrożonych smogiem nie mają możliwości wyeliminowania go całkowicie, ale warto starać się minimalizować ryzyko wdychania zanieczyszczeń. 

- Staraj się nie produkować zanieczyszczeń: nie pal w domu śmieciami oraz najgorszej jakości węglem i ogranicz jazdę samochodem. 

- Sprawdzaj stan powietrza. Codziennie aktualizowane dane są dostępne na stronie Inspekcji Ochrony Środowiska www.powietrze.gios.gov.pl. 

- W dni, kiedy zanieczyszczenie powietrza ma najwyższy alert (zaznaczony na czerwono), możliwie najkrócej przebywaj na zewnątrz. W te dni zrezygnuj z aktywności fizycznej w plenerze; wtedy lepiej zdecydować się na siłownię albo basen. 

- Używaj oczyszczacza powietrza w domu. Hoduj rośliny, które pochłaniają szkodliwe substancje. 

- Używaj specjalistycznych maseczek ochronnych, najlepiej tych wysokiej jakości z zamontowanymi filtrami. Warto je nosić w dni o najwyższym stopniu zanieczyszczenia powietrza. 

- Nie pal. Palenie tytoniu uszkadza nabłonek dróg oddechowych, co otwiera wrota innym substancjom rakotwórczym.