Wyniki kwerendy: w dwa i pół roku 300 zgłoszeń wykorzystania seksualnego osób małoletnich w diecezjach oraz zakonach

Na konferencji prasowej, która odbyła się w siedzibie Katolickiej Agencji Informacyjnej, zaprezentowano dzisiaj raport dotyczący wykorzystania seksualnego małoletnich w Kościele w latach 1958-2020, przygotowany przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego we współpracy z Biurem Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży. Zgłoszenia dotyczą czynów z lat 1958-2020. W okresie od 1 lipca 2018 r. do 31 grudnia 2020 wpłynęło do diecezji oraz zakonów męskich w Polsce 368 zgłoszeń dotyczących wykorzystywania seksualnego osób małoletnich poniżej oraz powyżej 15 roku życia. O przestępstwa seksualne wobec małoletnich, które miały być popełnione w tym czasie, oskarżonych zostało 292 księży oraz zakonników. Badania zostały sfinansowane przez Fundację Świętego Józefa KEP.

Od połowy 2018 r. do końca 2020 r. dokonano 300 zgłoszeń wykorzystania seksualnego osób małoletnich w diecezjach oraz 68 w zakonach. 173 osoby (47%) miało poniżej 15 roku życia i niemal tyle samo osób – 174 (47,3%) – powyżej 15 roku życia. W obydwu grupach wiekowych udział chłopców i dziewcząt był taki sam (po 50%). 21 zgłoszeń (5,7%) nie zawiera informacji na temat wieku: 8 dotyczących wykorzystywania dziewcząt, 13 – chłopców.

Zgłoszenia dotyczyły zarzutów wykorzystywania seksualnego osób małoletnich z lat 1958-2020 (rok rozpoczęcia czynu zabronionego). 299 zgłoszeń (81%) dotyczyło czynów popełnionych w okresie od 1958 do 2017 r., a 65 zgłoszeń (18%) – czynów z ostatnich trzech lat (2018-2020).

51% zgłoszeń dokonanych od połowy 2018 r. do końca 2020 r. jest nadal w trakcie badania, zaś 39% zarzutów uznano za potwierdzone lub uwiarygodnione na etapie wstępnym lub przez Kongregację Nauki Wiary. 10% zgłoszeń zostało uznane za niewiarygodne oraz odrzucone.

Światowy Dzień Wcześniaka w limanowskim szpitalu Ćwiczenia ratownicze OSP na ścieżce rowerowej

Zarzuty popełnienia przestępstw seksualnych wobec osob małoletnich dotyczą 292 księży oraz zakonników. Wobec 58 z tych duchownych (20%) zgłoszono więcej niż jeden zarzut.

Połowa zgłoszeń pochodziła od osoby pokrzywdzonej, która uczyniła to osobiście (48%) lub poprzez pełnomocnika (2%). W 11% przypadków źródłem zawiadomienia był duchowny lub osoba zakonna z tej diecezji, w 4% z innej diecezji. W 4% przypadków zawiadomienie złożył delegat z innej diecezji lub zgromadzenia. Łącznie osoby duchowne są źródłem 19% zgłoszeń. 8% stanowią zawiadomienia złożone przez członków rodziny osoby pokrzywdzonej, a 5% – przez inną osobę świecką. Po 3% przypadków stanowią zawiadomienia ze strony organu państwowego, znajomych lub przyjaciół osoby pokrzywdzonej oraz media. W 9% przypadków zawiadomienie pochodziło z innego źródła.

Zgłoszenia trafiały do diecezji i zgromadzeń zakonnych z różnym natężeniem w czasie, jednak w badanym okresie nie było miesiąca, w którym do jurysdykcji kościelnej w Polsce nie wpłynęłoby żadne zawiadomienie.

Sytuacja obwinionych w momencie zbierania danych przez Biuro Delegata KEP była różna. Najczęściej zostali czasowo odsunięci od pełnienia posługi na czas badania zarzutów (46%) lub od jakichkolwiek kontaktów duszpasterskich z dziećmi i młodzieżą (36%) albo otrzymali nakaz przebywania w określonym miejscu (37%). W pozostałych przypadkach zastosowano takie procedury jak: czasowe odsunięcie od niektórych wymiarów posługi, zakaz przebywania w określonym miejscu, powierzenie ograniczonych zadań duszpasterskich lub karę kanoniczną. 16% obwinionych duchownych przebywa na emeryturze, zaś co dziesiąty (11% obwinionych w diecezjach oraz 6% w zakonach) nie został odsunięty od posługi.

Spośród 173 zgłoszonych jurysdykcjom kościelnym spraw dotyczących osób pokrzywdzonych poniżej 15 roku życia, 148 (86%) zostało zgłoszonych państwowym organom ścigania. W 113 przypadkach zgłoszeń tych dokonały diecezje i zakony, a w 35 przypadkach państwowe organy ścigania zostały powiadomione przez inny podmiot. Spośród spraw dotyczących osób poniżej 15 roku życia, które nie zostały zgłoszone państwowym organom ścigania, 13 (8%) dotyczyło duchownych lub zakonników, którzy w momencie oskarżenia już nie żyli, 8 (5%) spraw zgłoszonych jurysdykcjom kościelnym nie przekazano do prokuratury ze względu na uznanie ich za bezpodstawne lub fałszywe. 4 (2%) zgłoszeń w momencie zbierania danych było na etapie weryfikacji wstępnej.

W przypadku 174 zgłoszeń dotyczących osób pokrzywdzonych powyżej 15 roku życia, 35 przypadków (20%) zostało również zgłoszonych państwowym organom ścigania, a w 139 przypadkach (80%) nie dokonano takiego zgłoszenia.

Pierwsze dane dotyczące przypadków wykorzystywania seksualnego osób małoletnich przez niektórych duchownych oraz zakonników zostały zebrane za okres 1990-2013 r. przez dr. Adama Żaka SJ, koordynatora KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży w 2014 r. Następnie w 2018 r. Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski zebrał z wszystkich diecezji oraz zakonów męskich dane dotyczące zgłoszeń za okres od 1 stycznia 2014 do 30 czerwca 2018 r. Kwerenda opublikowana w marcu 2019 r. ujawniła 382 zgłoszonych przypadków z lat 1950-2018, z czego 198 dotyczyło osób poniżej 15 roku życia, a 184 – osób pomiędzy 15 a 18 rokiem życia. Na prośbę Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży abp. Wojciecha Polaka pallotyński Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego im. Witolda Zdaniewicza (ISKK) przeprowadził pogłębioną analizę tych danych. Zaprezentowano ją podczas konferencji 13 stycznia 2021 r. podczas sesji „Budowa w Kościele w Polsce systemu przeciwdziałania wykorzystywaniu seksualnemu małoletnich”. Podczas zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski w październiku 2020 r. biskupi – zgodnie z rekomendacją delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży abp. Wojciecha Polaka – podjęli decyzję o kontynuacji badań dotyczących przypadków wykorzystywania seksualnego małoletnich za okres od połowy 2018 do końca 2020 r. Wstępne wyniki zostały zaprezentowane biskupom 12 czerwca br. podczas 389. Zebrania Plenarnego KEP. Zbieranie i opracowanie danych zostało sfinansowane przez Fundację Świętego Józefa Konferencji Episkopatu Polski.

(Biuro Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży / BP KEP. Fot.: Adrian Grycuk - Wikipedia)