8°   dziś 10°   jutro
Wtorek, 05 listopada Elżbieta, Sławomir, Dominik, Zachariasz, Balladyna

Wyprostowany obelisk

Opublikowano 11.11.2011 07:15:50 Zaktualizowano 05.09.2018 11:27:39

W dniu 11 listopada 1928 roku na przełęczy między Łopieniem i Mogielicą w Beskidzie Wyspowym, Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej z Dobrej wystawiło drewniany krzyż dla upamiętnienia walk legionowych w Chyszówkach i uczczenia 10 rocznicy odzyskania niepodległości.

Na krzyżu przymocowano  drewnianą  tablicę z napisem  upamiętniającym to wydarzenie i intencją dla jakiej go wystawiono. W  późniejszych latach drewnianą  tablicę zastąpiono metalową.  Przełęcz ta wtedy nazywała się przełęcz Chyszówki. Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego, dla uczczenia jego następcy, przełęcz Chyszówki przemianowano na przełęcz marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza, pod dowództwem którego 23 listopada 1914 roku jeden z batalionów legionów stoczył zwycięską potyczkę z odziałem kawalerii rosyjskiej i wziął do niewoli wielu Rosjan.

  W 1938 roku, w 20 rocznicę odzyskania niepodległości, dla upamiętnienia bojów I Brygady Legionów Polskich w Chyszówkach w 1914 roku pod wodzą marszałka Józefa  Piłsudskiego, i ku czci jego następcy, społeczeństwo powiatu limanowskiego wystawiło na przełęczy kamienny obelisk. W obelisk wmurowano trzy kamienne tablice opisujące wydarzenia w Chyszówkach, świadczące o patriotyzmie społeczeństwa i z nową nazwą przełęczy. Obelisk przetrwał II Wojnę Światową, ale powojenne czasy mu nie sprzyjały. Zaraz po wojnie umieszczone na nim tablice zostały uszkodzone. Stał sobie pod sosnami i powoli się pochylał - groziło mu zawalenie. Jego otoczenie było zaniedbane. Nie odbywały przy nim żadne oficjalne uroczystości ale był odwiedzany, o czym świadczyły składane u jego stóp kwiaty. W wielu przewodnikach pisano o nim "nieciekawy obelisk". I tak prawie 40 lat od zakończenia wojny obelisk sobie stał i pochylał się coraz bardziej i nikt się tym specjalnie nie przejmował.
 W 1982 roku w Chyszówkach oddano do użytku nową szkołę, której już we wcześniejszych latach nadano imię Batalionów Chłopskich. I wtedy to prezes Zarządu Gminnego ZBOWiD (dziś Związek ma już inną nazwę) w Dobrej Pan Józef Berdzik, wyszedł  z inicjatywą, by  w 40  rocznicę  zakończenia  II Wojny Światowej odsłonić na ścianie budynku Szkoły Podstawowej w Chyszówkach tablicę upamiętniającą członków BCh i AK , którzy zostali aresztowani przez gestapo i rozstrzelani w dniu 10 lipca 1944 roku, i przy tej okazji doprowadzić do właściwego stanu obelisk na przełęczy. Uzyskał na to nie bez trudności stosowne zezwolenia ówczesnych władz i po sporządzeniu dokumentacji wystąpił do Pana Aleksandra Szyrszenia, naczelnika Gminy Dobra, z wnioskiem o zlecenie wykonania czterech granitowych tablic: jednej na szkołę i trzech na obelisk oraz wykonanie prac przy obelisku. Ja wykonałem dokumentację fotograficzną niezbędną do odtworzenia zniszczonych tablic. Dzięki zachowanym zdjęciom możemy dziś zobaczyć w jakim stanie był obelisk przed odnowieniem. Pochylony obelisk "wyprostował" Pan Józef Stokłosa z Dobrej a Pan Józef Szyrszeń z Chyszówek zamocował tablice. Wszystkie koszty pokrył Urząd Gminy w Dobrej.
 

9 maja 1985 roku, odbyła się w Chyszówkach uroczystość 40 rocznicy zwycięstwa nad faszyzmem, przy udziale kombatantów, młodzieży szkolnej, mieszkańców Chyszówek, społeczeństwa gminy i władz województwa nowosądeckiego. Na budynku Szkoły Podstawowej odsłonięto tablicę z nazwiskami poległych członków BCh i AK. Okolicznościowe przemówienia wygłosili przewodniczący Gminnej Rady PRON Pan Jan Tąta i prezes Zarządu Gminnego ZBOWiD Pan Józef Berdzik, po których uczniowie zaprezentowali okolicznościowy program słowno-muzyczny. A na przełęczy w tym czasie stał już wyprostowany obelisk z nowymi tablicami.
   Po 1989 roku, dzień 11 listopada - rocznica odzyskania niepodległości, stał się z powrotem świętem państwowym i co roku na przełęczy marszałka Śmigłego-Rydza odbywają się uroczystości patriotyczno-religijne. Ich organizatorami są na przemian gminy Słopnice i Dobra, które przełęcz rozdziela. Szczególnie uroczyście obchodzono 80 rocznicę odzyskania niepodległości. Z okazji tej okrągłej rocznicy, już w
III Rzeczypospolitej, staraniem Zarządu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg "Małopolska" Kraków oraz zarządów i członków tegoż Związku z Dobrej i Nowego Sącza, postawiono obok obelisku granitowy głaz-pomnik, w hołdzie Tym, którzy walczyli o wolną i niezawisłą Polskę. Między o obelisk a
granitowy głaz przeniesiono krzyż ze starego miejsca (wykonano nowy, 4 z kolei), a najbliższe otoczenie wyłożono płytkami i ogrodzono. Obok ustawiono tablicę informacyjną o tym miejscu, odbywających się tutaj uroczystościach i o tych, którym zawdzięczamy, że to miejsce wygląda tak jak dzisiaj. Niestety, zapomniano o ludziach, którzy przyczynili się do tego, że przedwojenny obelisk przywrócono do dawnej świetności, w czasach, w których trudniej było pomniki-obeliski prostować, niż dzisiaj stawiać nowe.

 Źródło: www.beskidy.gminadobra.pl
Zobacz również:

Komentarze (2)

untenberg
2011-11-11 11:05:05
0 0
Do Pańskich informacji dodam, że do lat 80 tzw. wywrotowe ugrupowania dbali o pamięc tego miejsca i już wtedy odbywały się nielegalne skromne uroczystości upamiętniające to Święto. Można było za to wówczas nieźle nie tylko oberwać. Ale też stracić pracę, czy zostać wyrzuconym z uczelni czy szkoły...Nie byli to na pewno komuniści jak BCh, czy ZBOWiD..... W każdym razie emocjonalny wydzwięk tego Święta i miejsca był inny niż teraz.
Powinniśmy się szczycić z takich miejsc pamięci i dbać o nie w szczególności.
Życzę wszystkim pięknego świętowania dzisiejszego dnia.
Odpowiedz
konto usunięte
2011-11-12 10:10:32
0 0
Mój ś.p.tato należał do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację nigdy nie należał- bo jak mawiał- znakomitą większość reprezentowali utrwalacze władzy ludowej, a to nie miało nic wspólnego z walką o prawdziwą WOLNOŚĆ.
Odpowiedz
Zgłoszenie komentarza
Komentarz który zgłaszasz:
"Wyprostowany obelisk"
Komentarz który zgłaszasz:
Adres
Pole nie możę być puste
Powód zgłoszenia
Pole nie możę być puste
Anuluj
Dodaj odpowiedź do komentarza:
Anuluj

Może Cię zaciekawić

Sport

Pozostałe

Twój news: przyślij do nas zdjęcia lub film na [email protected]