Katastrofalny stan organów w bazylice

Stan techniczny organów Biernackiego znajdujących się w limanowskiej bazylice jest katastrofalny - szacunkowo ich sprawność nie przekracza kilkunastu procent. Według eksperta, renowacja pochłonie połowę kwoty, za którą można zbudować nowy instrument.

Opracowaniem opinii na temat organów w Bazylice Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej zajął się dr hab. Ireneusz Wyrwa z Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie.

Organy znajdujące się obecnie w limanowskiej świątyni zostały zbudowane pod koniec lat 50. XX wieku przez krakowski warsztat Wacława Biernackiego. Posiadają 50 realnych rejestrów rozdzielonych pomiędzy trzy manuały i pedał. Główna część instrumentu zawiera jedynie 36 rejestrów, tworzących sekcję manuału głównego (12), trzeciego (14) i pedału (10), natomiast 14-głosową sekcję manuału II pierwotnie zainstalowano w jednej z lóż znajdujących się na ścianach prezbiterium, a w roku 1973 przeniesiono ją na balkon zamykający przednią część lewej nawy bocznej, gdzie znajduje się ona do dzisiaj. Do jej skonstruowania wykorzystano wiatrownicę oraz zespół brzmieniowy niewielkiego instrumentu firmy Biernacki, zbudowanego w bazylice w roku 1930.

Jak wskazał autor opinii, ograniczenia przestrzenne spowodowały brak zapewnienia dostępu serwisowego do podzespołów wymagających okresowej regulacji bądź strojenia. - Stłoczone w małej przestrzeni elementy organów rozmieszczono w sposób rażąco nieprzemyślany, w wyniku czego dostęp do wielu podzespołów możliwy jest wyłącznie po uprzednim demontażu dużych partii instrumentu. Nawet strojenie wymaga akrobatycznej sprawności, a czasem wręcz podejmowania ryzyka utraty zdrowia lub życia - stwierdził dr hab. Ireneusz Wyrwa.

Nietrzeźwy kierowca spowodował dwie kolizje Ostrzeżenie i prognoza pogody dla Limanowej: niemal dwie różne pory roku

Poważne wątpliwości eksperta budzi również koncepcja brzmieniowa organów. Według dr. Hab. Ireneusza Wyrwy, aktualnie stan techniczny organów Biernackiego znajdujących się w limanowskiej bazylice jest katastrofalny - szacunkowo ich sprawność nie przekracza kilkunastu procent.

Koszt kompleksowej renowacji przekroczyłby połowę wartości nowego instrumentu, zbudowanego przez renomowany warsztat, gwarantujący wysoką jakość zarówno w warstwie brzmienia, jak techniki. - W efekcie limanowska bazylika posiadałaby wprawdzie instrument w pełni sprawny, jednak pod względem walorów artystycznych istotnie odbiegający od powszechnie uznanych kanonów. Fakt ten jednoznacznie przemawia za podjęciem decyzji o budowie w bazylice nowego instrumentu, w pełni odpowiadającego współczesnym standardom budownictwa organowego i będącego wartościowym dziełem sztuki, godnym, by na długie lata stać się elementem wyposażenia świątyni tak znaczącej dla mieszkańców Limanowej oraz licznych pielgrzymów i turystów odwiedzających to szczególne miejsce - ocenia ekspert.

Jak może wyglądać proces budowy nowego instrumentu? Pierwszym potrzebnym działaniem jest opracowanie koncepcji artystycznej, szczegółowo określającej również wymogi konstrukcyjne. Po wyborze oferty i uzgodnieniu z wyłonionym wykonawcą harmonogramu prac, nastąpi opracowanie szczegółowego projektu architektonicznego i technicznego (wykonawczego). Kolejnym krokiem rozbiórkę organów Biernackiego, po której trzeba będzie przeprowadzić ekspertyzę konstruktorską wytrzymałości chóru, wykonać na nim nową podłogę, oczyścić i odnowić połacie ścian oraz dodatkowo zaizolować fasadowe okno, by ochronić nowy instrument przed negatywnie wpływającymi zmianami temperatury. Do prac przygotowawczych należeć będzie również montaż instalacji elektrycznej. Kolejnym, niełatwym wyzwaniem będzie montaż gotowego instrumentu w bazylice, wymagający budowy rusztowania i czasowej instalacji urządzeń umożliwiających transport z nawy na chór dużych elementów o wadze wynoszącej niejednokrotnie kilkaset kilogramów. Ostatni etap, to trwająca kilka miesięcy intonacja, czyli ostateczne kształtowanie brzmienia każdej z kilku tysięcy piszczałek. Jest to żmudny proces, wymagający harmonijnej współpracy projektanta koncepcji artystycznej instrumentu i doświadczonych techników-intonatorów, możliwy do wykonania jedynie w absolutnej ciszy i skupieniu.

(Na podstawie/fot.: Parafia pw. Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej)