Kard. Grzegorz Ryś i s. Katarzyna Kowalska laureatami Nagrody im. ks. Stanisława Musiała

Metropolita łódzki kard. Grzegorz Ryś i s. Katarzyna Kowalska ze zgromadzenia zakonnego Sióstr Matki Bożej z Syjonu zostali laureatami tegorocznej Nagrody im. ks. Stanisława Musiała, przyznawanej osobom zasłużonym dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego.

Jak poinformował w poniedziałek inicjator wyróżnienia Klub Chrześcijan i Żydów "Przymierze", uroczystość wręczenia nagrody odbędzie się 7 marca w Urzędzie Miasta Krakowa. Wyróżnienie jest przyznawane w dwóch kategoriach: za twórczość promującą ducha dialogu i współpracy chrześcijańsko-żydowskiej i polsko-żydowskiej oraz za podejmowanie inicjatyw społecznych na rzecz pojednania.

W pierwszej kategorii uhonorowany został metropolita łódzki kard. Grzegorz Ryś, przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem przy Konferencji Episkopatu Polski. Jak wskazała kapituła nagrody, w 2023 r. ukazała się jego książka pt. "Chrześcijanie wobec Żydów. Od Jezusa po inkwizycję. XV wieków trudnych relacji".

"To wyjątkowa i nowatorska publikacja, w której autor, historyk mediewista, wnikliwie i krytycznie relacjonuje, w jaki sposób Kościół odnosił się do Żydów i judaizmu na przestrzeni wieków" - zaznaczyła kapituła.

„Sztuka pamięci” – ogólnopolski konkurs o KL Ravensbrück Złote minuty – kluczowy czas na ratunek poszkodowanego

Jej członkowie podkreślili, że kwestia znaczenia tradycji żydowskiej i dialogu z judaizmem dla chrześcijan jest jednym z kluczowych wątków w licznych publikacjach i wypowiedziach kard. Rysia. "Na słowach się nie kończy, czego świadectwem mogą być działania podejmowane w tej dziedzinie w Archidiecezji Łódzkiej i na poziomie ogólnopolskim" - dodano.

W kategorii za podejmowanie inicjatyw społecznych na rzecz pojednania w tym roku nagrodę im. ks. Musiała przyznano s. dr Katarzynie Kowalskiej, teolożce i judaistce, należącej do zgromadzenia zakonnego Sióstr Matki Bożej z Syjonu.

"Od ponad 20 lat aktywnie angażuje się w budowanie dialogu chrześcijańsko-żydowskiego oraz międzyreligijnego w Polsce i za granicą" - argumentowała kapituła.

Jak wskazali członkowie kapituły, s. Katarzyna Kowalska kształci i edukuje w zakresie dialogu, występując na licznych konferencjach, sesjach i seminariach. Są to wydarzenia organizowanie nie tylko w dużych miastach, ale także w mniejszych parafiach czy wspólnotach. Prowadzi zajęcia dla studentów na uczelniach w różnych częściach świata, od Polski, przez Jerozolimę i Londyn, po Zimbabwe i Kongo. Jako organizatorka, współorganizatorka i aktywna uczestniczka bierze udział w licznych inicjatywach związanych z dialogiem chrześcijańsko-żydowskim – w tym wspólnych obchodach świąt czy uroczystościach upamiętniających ofiary Holocaustu.

"Wielokrotnie upominała się o uznanie dla roli kobiet w dialogu międzyreligijnym, co jest szczególnie wrażliwym i ważnym problemem w Kościele w Polsce" - dodano.

Nagrodę ustanowił w 2008 r. Klub Chrześcijan i Żydów "Przymierze". Jej fundatorami są: rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezydent Krakowa i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie. Laureatów wybiera kapituła pod przewodnictwem rektora UJ. W ubiegłym roku nagrodę otrzymali Historyk i nauczyciel Robert Szuchta oraz działaczka społeczna badająca historię myślenickich Żydów Agnieszka Cahn.

Ks. Stanisław Musiał przyszedł na świat 1 maja 1938 roku w Łososinie Górnej k. Limanowej w wielodzietnej rodzinie chłopskiej. Pragnąc zapewnić zdolnemu dziecku dalszą edukację, jedna z nauczycielek Maria Odziomek – siostra byłego dyrektora Szkoły Podstawowej Stanisława Odziomka, znanego legionisty - rozesłała listy do pięciu zgromadzeń zakonnych z prośbą o przyjęcie 12-latka, który marzył od najmłodszych lat, aby zostać kapłanem. 

Jako mały chłopiec trafił do Zakonu Jezuitów w Nowym Sączu. Po jego zlikwidowaniu w 1952 r. przez komunistów przygotowywał się do matury i nowicjatu w Zakonie Jezuitów w Starej Wsi k/Brzozowa. 15 sierpnia 1952 r. przywdział zakonny jezuicki habit. Ze względu na młodzieńczy wiek stolica apostolska musiała wydąć specjalną dyspensę. W 1957 r. zdał maturę i rozpoczął studia filozoficzne w Krakowie i teologię w Warszawie. 

Następnie wyjechał na dalsze studia do Rzymu i Monachium. Znalazł tam uznanie wśród sfer intelektualnych ośrodków uniwersyteckich zachodniej Europy. Spotykał się z najwybitniejszymi autorytetami w dziedzinie filozofii, historii sztuki i teologii z Niemiec (mając szerokie kontakty z wybitnym teologiem prof. Ernesto Grassim), Austrii, Szwajcarii i Włoch. W roku 1965 studiował na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim. Zdobywał wiedzę pod kierunkiem prof. Antona Hilckmana. Za granicą przebywał prawie dwadzieścia lat. Doskonale znał kilka języków obcych. 

W latach 1972-1973 współpracował z Polską Sekcją Radia Watykańskiego, a w 1977 roku pracował tam na stanowisku redaktora. Był też wieloletnim publicystą „Tygodnika Powszechnego”. Od 1981 r. był członkiem redakcji, a w latach 1990-1991 zastępcą redaktora naczelnego tygodnika. W latach 1989-1990 był dyrektorem Wydawnictwa WAM w Krakowie oraz przełożonym wspólnoty Domu Pisarzy przy Wydawnictwie. Członek Komisji Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem. Został m.in. laureatem pierwszego „Grand Press” w kategorii publicystyki (nagroda miesięcznika „Press”) za artykuł Czarne jest czarne (1997 r.), w którym apelował, by hierarchia Kościoła zareagowała na antysemickie wypowiedzi niektórych duchownych. Zasiadał w jury Nagrody Literackiej Nike. 

Pośmiertnie Wydawnictwo Literackie opublikowało Notatnik ks. Stanisława Musiała. Jezuita w wytartym swetrze (2009), a jezuickie Wydawnictwo WAM Listy ks. Stanisława Musiała do Rodziny (2010). 

Zmarł 5 marca 2004 r. Pogrzebową Mszę Świętą w kościele Ojców Jezuitów sprawował arcybiskup metropolita krakowski Franciszek Macharski. Jego pogrzeb był manifestacją, w której uczestniczyło tysiące wiernych z całego świata. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Za trumną szli m.in. kardynał Franciszek Macharski, setki duchownych różnych wyznań, wybitni intelektualiści oraz ludzie odrzuceni przez los, bezdomni z przytułków dla ubogich, którym pomagał do końca życia. W pogrzebie brali również udział samorządowcy oraz licznie przybyła rodzina i mieszkańcy Łososiny Górnej i Limanowej. 

Przez wielu wybitnych intelektualistów uważany był za „Proroka”. Pisano o nim: żarliwy w szukaniu prawdy, odważny polemista, wielki orędownik tolerancji i dialogu w stosunkach polsko-żydowskich. Cechowała go niebywała prostota, ogromne ciepło oraz empatia w stosunku do drugiego człowieka, zwłaszcza samotnego, chorego, ubogiego. Pytany o to: „Jaki będzie Kościół XXI wieku?” odpowiadał: „Będzie - mam nadzieję - Kościołem skierowanym w stronę ludzi, a nie w stronę doktryny, czyli walki o precyzję doktrynalną, i to w dodatku z wykluczeniami i potępieniami. Jedno wydaje się oczywiste: musi to być Kościół optymizmu i radości”. 

Rada Miasta Limanowa w uznaniu zasług ks. Stanisława Musiała podjęła w 2005 roku uchwałę o nadaniu jego imienia ulicy w Limanowej- dzielnica Łosinna Górna.