Odznaczenia dla Polaków ratujących Żydów w czasie II wojny światowej

Mieszkańcy Limanowszczyzny odebrali w poniedziałek z rąk prezydenta Andrzeja Dudy Krzyże Komandorskie Orderu Odrodzenia Polski, przyznane pośmiertnie ich bliskim, którzy w czasie II wojny światowej ukrywali w swoim gospodarstwie w Stańkowej (gm. Łososina Dolna) 17 osób pochodzenia żydowskiego.

Za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej, prezydent Andrzej Duda uhonorował kilkudziesięciu Polaków Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Uroczystość wręczenia orderów odbyła się w poniedziałek w Pałacu Prezydenckim w Warszawie. Okazją do niej był Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, ustanowiony z inicjatywy Andrzeja Dudy.

- Trudno dzisiaj nam wyobrazić sobie tamten czas. Jak można sobie w ogóle wyobrazić, że ktoś zarządził, by unicestwić cały naród?! To jest coś po prostu niemożliwego. A jednak działo się - mówił prezydent Andrzej Duda podczas uroczystości w Pałacu Prezydenckim, wspominając przemysł zagłady, jakie w czasie okupacji na polskiej ziemi zbudowali Niemcy.

Prezydent zaznaczył, że podczas rozmów z przedstawicielami żydowskiej wspólnoty często przypomina, by na Polskę i Polaków, żyjących tu w czasie ostatniej wojny, patrzeć w sposób szczególny. - Bo to nie było tak, jak w okupowanej Francji czy innych krajach na Zachodzie Europy. Tutaj pod okupacją niemiecką za pomoc Żydom groziła śmierć. Śmierć nie tylko dla tego, kto tej pomocy udzielał, ale całej jego rodziny, męża, żony, rodziców i dzieci - przypomniał Andrzej Duda.

Dodał, że jak w każdym społeczeństwie, i wśród Polaków znaleźli się ludzie podli, którzy z chęci zysku wydawali innych na śmierć oraz większość, która ani nie donosiła Niemcom, ani nie pomagała Żydom. - Oni po prostu się bali - przyznał. Byli też, podkreślił Andrzej Duda, bohaterowie, którzy Żydom w tych trudnych czasach pomogli. - To bohaterowie niezwykli, bez broni w ręku, bez karabinu. Po prostu pokazywali, że świat może być inny. Nie godzili się z rzeczywistością, która ich otaczała i demonstrowali to swoją postawą, ryzykując życiem własnym i własnej rodziny - powiedział. Zapewnił, że Rzeczpospolita pamięta o swoich bohaterach. - Jesteście dumą Polski - zaznaczył, zwracając się do uhonorowanych uczestników uroczystości.

W wydarzeniu wzięli udział także mieszkańcy Limanowszczyzny – Irena Krzyżak oraz Eugeniusz Krzyżak z Męciny w gminie Limanowa, którzy odebrali odznaczenia, jakimi pośmiertnie uhonorowano ich bliskich.

Franciszek Jarosz (1900-1976) i jego żona Maria (1912-1996) mieli pięcioro dzieci, w tym Józefa i Stanisławę. Rodzina udzieliła schronienia w swoim gospodarstwie w Stańkowej 17 osobom pochodzenia żydowskiego z rodzin Wolmanów, Riegelhauptów i ich znajowych, w czasie od lipca 1942 roku do stycznia 1945 roku. Ukrywających się Żydów umieszczono w piwnicy pod stodołą, odpowiednio do tego przygotowanej.

Takie świadectwo dał jeden z ocalonych: „Franciszek Jarosz i jego syn Józef chodzili do okolicznych wsi kupować żywność. Maria gotowała dla nas i prała, a jej córka Stanisława przychodziła jak anioł niemal każdej nocy, przynosząc nam skromne jedzenie, które mogli wygospodarować”.

Order dla Franciszka Jarosza odebrała córka, Irena Krzyżak; order dla Marii Jarosz odebrał wnuk, Eugeniusz Krzyżak. Odznaczenie przyznane Stanisławie Liptak odebrał syn, Andrzej Liptak (mieszkający na Śląsku). Józef Jarosz został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski w 2017 roku.

(Fot.: Ks. Antoni Piś)