„Ten obraz pozostanie w mojej głowie, nie da się go wymazać z pamięci”

Wiktoria, 36-letnia samotna matka dwójki dzieci, po tygodniu od wybuchu wojny opuściła swoje rodzinne miasto – Zaporożec, leżący ok. 200 km od Doniecka. W rozmowie z nami opowiada o strachu i niepewności jutra, trudach drogi z jedną walizką dla całej trójki, jak również o perspektywach, jakie rysują się przed nimi – uchodźcami z ogarniętej wojną Ukrainy.

• Tego nie da się wymazać z pamięci

Wiktoria przyjechała z Zaporoża, liczącego ponad 700 tysięcy mieszkańców miasta w południowo-wschodniej części Ukrainy, położonego nad Dnieprem, w odległości 200 km od Doniecka. 

- Stałam wtedy na przystanku, to było kilka dni po wybuchu wojny. Do dziś nie wiem, czy była to rakieta, czy samolot, ale zobaczyłam coś na niebie. Odwróciłam głowę, zobaczyłam wybuch i ogarnęła mnie panika. Wtedy od razu zdecydowałam się wyjechać z dziećmi – mówi Wiktoria.  Ma 36 lat i jest samotną matką dwójki dzieci: jej syn Dima ma 8 lat, córka Milana – 4. Krótko po narodzinach dziewczynki mąż Wiktorii porzucił rodzinę, przez co przed wojną wiedli raczej skromne życie. 

Największą traumę u Wiktorii spowodowała podróż pociągiem, którym chciała dostać się do Lwowa. Na dworcu w Zaporożu wraz ze swoimi dziećmi spędziła dwie doby, w tym noce naznaczone strachem i niepewnością, potęgowanymi przez powtarzające się wycie syren w czasie alarmów powietrznych. - To najgorsze wspomnienie z całej podróży do Polski. Nie mogliśmy się dostać do pociągu, stłoczeni ludzie wypychali się nawzajem z przedziałów. Widziałam dzieci, które spadły z peronu pod stojący podciąg i kobiety, które je stamtąd wyciągały. Po dwóch dobach na dworcu udało nam się wsiąść do pociągu. Był przepełniony, w jednym wagonie było około 140 czy 150 osób – mówi 36-latka. W czasie swojej opowieści pokazuje mi zdjęcia i nagrania z ewakuacji z zaporoskiego dworca. 

Projekt MF: obniżenie składki zdrowotnej dla przedsiębiorców od 2026 r. Probierz: nie zamierzam podać się do dymisji

- Na granicy spotkałam moich rodaków, którzy do Polski szli pieszo, cztery lub pięć dni. Wiem, że mieliśmy dużo szczęścia. Jednak te noce na dworcu, ścisk przerażonych ludzi w wagonie, ten okropny pociąg. Ten obraz pozostanie w mojej głowie, nie da się tego wymazać z pamięci. Takie zdarzenia zmieniają światopogląd, człowiek zaczyna dostrzegać i doceniać inne rzeczy. 

• To nie odwaga, tylko desperacja 

Po dotarciu do Lwowa nie wiedziała, co zrobić i dokąd się kierować. Szczęśliwie napotkała jakichś młodych ludzi, którzy zaoferowali, że odwiozą ją z dziećmi od ośrodka, w którym tzw. wewnętrznym uchodźcom pomagają wolontariusze. Tam spędzili noc. 

Do Wiktorii po raz kolejny uśmiechnęło się szczęście. Dostała się na autobus, który dowiózł ją i dzieci do ostatniej wsi po ukraińskiej stronie przed granicą z Polską. Granicę przekroczyli pieszo, mając jedną walizkę, która musiała pomieścić rzeczy całej trójki. Będąc już w Polsce otrzymała doraźną pomoc. Osobiste rzeczy musiały w walizce ustąpić miejsca żywności, którą otrzymała. - Nie wiedziałam co mnie czeka. Uznałam, że jedzenie będzie najważniejsze – tłumaczy Wiktoria. 

Jej rodzinie zapewniono następnie transport do Przemyśla. - Tam byłam bardzo zagubiona i zdezorientowana. Nigdy nie byłam za granicą, pierwszy raz wyjechałam z Ukrainy i to w takich okolicznościach. Wokół było dużo ludzi. Kompletnie nie wiedziałam gdzie się udać. Wzięłam dzieci za ręce i poszliśmy w kierunku wolontariuszki, która przekazywała informacje w kilku językach. Gdy usłyszałam, że jest małżeństwo gotowe przyjąć matkę z dwójką dzieci od razu się zgłosiłam. Byłam najbliżej, więc tak trafiłam tutaj. 

- Wsiadłaś do samochodu zupełnie obcych ludzi, którzy zawieźli cię do miejsca, którego nie znasz, w kraju, w którym nigdy nie byłaś. Jesteś odważna. Nie bałaś się o siebie i dzieci? – pytam Wiktorię. 

- Oczywiście, bardzo się bałam. Ale co miałam zrobić? – odpowiada. Później tłumaczy, że nie zrozumie tego ktoś, kto nie uciekał przed wojną. To desperacja, a nie odwaga. Ale wie, że dobrze trafiła. - To cudowni ludzie, którzy zaakceptowali mnie i moje dzieci – podkreśla. To kolejny szczęśliwy traf w jej podróży. 

• Wojna polityków stała się wojną zwykłych ludzi

Wiktoria mówi, że jeszcze nie tak dawno temu zwykli Ukraińcy i Rosjanie byli jak bracia i siostry. - Znam rodziny rosyjsko-ukraińskie, w których bliscy sobie ludzie teraz nie odzywają się do siebie, są pokłóceni. Rosjanie nie wiedzą, co tak naprawdę dzieje się na Ukrainie, a Ukraińcy nie mogą wybaczyć Rosjanom ataku – mówi. - Dziś myślę, że prawdopodobnie wszyscy jesteśmy wielką rodziną. Nikt nie przypuszczał, że dojdzie do takiej sytuacji, do takiego „smutku w rodzinie”, nagle zaczynamy się rozumieć, pomagać innym ludziom. Z Polakami do tej pory nie miałam kontaktu. Teraz wiem, że Polacy to wspaniały naród. 

Na Ukrainie została jej rodzina – ma tam siostrę, która nie chciała wyjechać. Jej mąż jest ciężko, nieuleczalnie chory i nie zniósłby trudów podróży. Nie chciała go zostawić. Wiktoria codziennie z nią rozmawia, a siostra relacjonuje to, co dzieje się w ich okolicy. Raz jest to wiadomość o wysadzeniu mostu w pobliżu miasta, innym razem o zbombardowaniu bloku, w których mieszkanie miała ich dalsza krewna. Nigdy nie są to dobre wiadomości. Także ostatnia noc była tam bardzo niespokojna.

• Nowy początek

Wiktoria ma pasję, która w dodatku pozwalała jej samodzielnie utrzymać rodzinę. Piecze wspaniałe torty. Gdy pytam o ulubione ciasto, jej twarz błyskawicznie się zmienia. Opowiada o czekoladowym kremie bawarskim. Tłumaczy, że jest dość wytrawny, bo w swoim przepisie używa tylko 60 gramów cukru. Później z dumą pokazuje zdjęcia swoich wypieków, które w zasadzie są małymi dziełami sztuki – kolorowe lizaki z disneyowskimi postaciami, torty z superbohaterami, księżniczkami z popularnej bajki, wreszcie różowy torcik z motywami retro oraz figurką kobiety w kapeluszu obok przystrojonej kokardą wieży Eiffla. 

- Jestem samoukiem, nigdy nie skończyłam żadnego kursu. Pewnego dnia postanowiłam upiec dziecku tort na urodziny. Spodobał mi się, więc próbowałam dalej. Początki były trudne, każda pomyłka i nieudany wypiek okupiony płaczem, ale motywowały mnie dzieci, motywowała mnie siostra, dziś idzie mi coraz lepiej – opowiada. 

Na potwierdzenie po chwili na stole pojawia się talerzyk, a na nim kawałek czekoladowego ciasta z kremem i bitą śmietaną. Upiekła dla polskiej rodziny, która przyjęła ją z dziećmi pod swój dach. Choć w ten sposób może się odwdzięczyć. 

Polscy gospodarze obiecali jej znaleźć pracę. Zdjęcia tortów, opublikowane w internecie, dały Wiktorii szansę na nowe życie. W najbliższy weekend czeka ją podróż do Wielkopolski, a tam mieszkanie i etat w cukierni. - Mam nadzieję, że się uda. Nie chcę wyjeżdżać dalej na Zachód, chcę zostać w Polsce. To nie tylko szansa dla mnie, przede wszystkim to szansa na spokojne, lepsze życie dla moich dzieci – mówi z nadzieją. 

W najbliższych dniach do historii Wiktorii jeszcze wrócimy – w kolejnej publikacji przedstawimy relacje w domu jej gospodarzy, który na blisko dwa tygodnie stał się domem polsko-ukraińskim.

(Zdjęcie ilustracyjne)